Dragon-ruimtecapsule van Space-X heeft afgelopen week het ISS verlaten, volgepakt met ruim 750 kilo aan goederen waaronder wetenschappelijke testresultaten, gereedschappen, hardware en is de eerste commerciële bevoorradingsmissie naar het ISS volbracht (landing in de Stille Oceaan).

In januari 2013 staat de tweede bevoorradingsmissie van in totaal twaalf bevoorradingsmissies naar het ISS gepland.

---

André Kuipers is rond 10.15 uur met de Sojoez-capsule aan parachutes op de steppe van Kazachstan geland.

Om 06.47 uur werd de Sojoez-capsule losgekoppeld van het ISS.
Een paar minuten voor 10.00 uur bereikte de capsule de dampkring en werden de remraketten aangezet.

Na voldoende afname van de snelheid, gingen de parachutes open en daalde
de capsule met een snelheid van 25 kilometer per uur naar de grond.


Op zondag 1 juli landt André Kuipers met zijn medereizigers, Don Pettit en Oleg Kononenko,
na 193 ruimtedagen in het ISS, weer op aarde met een Sojoezcapsule in de steppe van Kazachstan.
Daarmee is zijn missie de langste Europese ruimtevlucht in de geschiedenis.

André verblijft daarna drie weken in de Verenigde Staten om te herstellen en aan te sterken.
Hij helpt ook de wetenschappers bij hun onderzoek, zij hebben gegevens verzameld voor de ruimtemissie, tijdens
de vlucht en erna, om het effect van de gewichtloze omstandigheden in het ISS zo goed mogelijk te onderzoeken.


Na de VS is André Kuipers even in Nederland, waarna hij door gaat naar Sterrenstad in Rusland voor een welkomstceremonie.
Hierna is hij weer een paar weken in Houston. Vanaf eind augustus volgt een post flight tour, dan bezoekt de bemanning
allerlei mensen en locaties die een rol hebben gespeeld in de missie, bijvoorbeeld Ruimteschip Aarde.
De landing wordt vanaf 9.30 uur uitgezonden op Nederland 1, dit is voor het eerst dat de landing
van een Sojoez-capsule live is te volgen op de Nederlandse televisie.

---

De Dragon is vrijdag in de namiddag met succes door André Kuipers en zijn Amerikaanse collega Don Pettit aan het ISS gekoppeld.
Een robotarm pakte het ruimtevrachtschip, 400 kilometer boven Australië vast.

De Dragon blijft twee weken aan het ISS vastzitten. Daarna keert het met afval terug naar de aarde
en moet gecontroleerd in de Grote Oceaan terecht komen en uit het water worden gehaald.


Dragon is donderdag rond 16.45 uur hangend aan parachutes veilig teruggekeerd in de Grote Oceaan.
De vlucht naar en vanaf het ISS was een belangrijke test en is goed verlopen.


Vorige week vrijdag werd de Dragon met succes aan het ISS gekoppeld.
De afgelopen dagen zijn de voorraden, 460 kilo waaronder voedsel, kleding en elektronica uit Dragon gehaald.

Daarna werd de capsule geladen met spullen die niet langer nodig zijn, bijvoorbeeld:
afval en hardware die gebruikt is voor instrumenten en ruimtewandelingen.

De robotarm liet de Dragon los waarmee hij aan het ISS vastzat en begon aan zijn terugreis naar de aarde.
Op ongeveer 13 kilometer hoogte werden de parachutes uitgeklapt.
Hierdoor remde de capsule af, waarna nog meer parachutes uitklapten.
Na de landing in de oceaan werd de Dragon aan boord van een schip getakeld.

---

De Dragon is vrijdag in de namiddag met succes door André Kuipers en zijn Amerikaanse collega Don Pettit aan het ISS gekoppeld.
Een robotarm pakte het ruimtevrachtschip, 400 kilometer boven Australië vast.

De Dragon blijft twee weken aan het ISS vastzitten. Daarna keert het met afval terug naar de aarde
en moet gecontroleerd in de Grote Oceaan terecht komen en uit het water worden gehaald.

---

SpaceX (Space Exploration Technologies), heeft dinsdag 22 mei na een paar dagen uitstel de Dragon-capsule
met vracht voor het ISS gelanceerd en komt daar vrijdag aan.


Na de eerste poging (10.55 uur), afgelopen zaterdag 19 mei, werd de lancering van de Dragon naar het ISS
nog uitgesteld wegens motorproblemen.

Het ruimtevaartuig kwam niet van de grond. Op Cape Canaveral, Florida werd de lancering door de computer afgebroken.
De druk in een van de motoren is waarschijnlijk te hoog opgelopen, er is nog geen nieuwe datum bekend.


Zaterdag 19 mei zou vanaf ruimtebasis Cape Canaveral in Florida, voor het eerst in de geschiedenis,
het commerciële ruimteschip Dragon naar het ISS worden gelanceerd, maar dit is uitgesteld.

Op maandag 21 mei moest het vrachtschip de omgeving van het ISS bereiken en na een serie testen
twee dagen later door André Kuipers en zijn twee collega's worden aangekoppeld.

Het vrachtschip heeft onder meer voedsel, water en kleren aan boord.

De Dragon zal niet op eigen kracht de laatste meters afleggen, maar door de robotarm van het ISS
na de missie aan parachutes in de Grote Oceaan plonzen.

De Dragon is gebouwd door SpaceX.

De Dragon zou al eerder worden gelanceerd, maar werd door technische problemen enkele keren uitgesteld. SpaceX voerde
in december 2010 een geslaagde testvlucht uit, waarbij de Dragon in een baan rond de aarde kwam en veilig terug keerde.

Later dit jaar moet een ander commercieel vrachtschip, de Cygnus, naar het ISS gaan.
De NASA wil de kosten voor ruimtevaart terugdringen door bedrijven raketten te laten ontwikkelen.

De laatste spaceshuttle ging vorig jaar met pensioen en een opvolger is pas over een paar jaar klaar.

---

De lancering vanaf de ruimtebasis Bajkonoer in Kazachstan van de Sojoezraket met drie astronauten naar het ISS is goed verlopen.
Donderdag 17 mei zijn de astronauten bij het ISS aangekomen, waar ze tot september blijven.

De lancering werd zes weken uitgesteld, en daardoor ook de terugkeer van André Kuipers.
Zodra de twee Russen en een Amerikaan zijn ingewerkt, keert Kuipers op 1 juli terug.

Het Russische ruimtevaartprogramma heeft door technische problemen het afgelopen jaar een verlies gehad
van 6 satellieten en het onbemande ruimtevrachtschip Progress met vracht voor het ISS.

---

Vrijdag 23 maart is de ATV-3, Edoardo Amaldi, gelanceerd met een Ariane 5 raket vanaf de lanceerbasis in Kourou, Frans Guiana.

De ATV is zo groot als een bus en heeft ongeveer 6,6 ton aan brandstof, zuurstof, water, wetenschappelijke apparatuur
en reserveonderdelen aan boord. De ATV heeft zelf navigatiesoftware aan boord en systemen om botsingen te vermijden.
Het vliegt zelf naar het ISS en wordt daar aangekoppeld door André Kuipers.


De Amaldi is het derde Europese vrachtschip dat naar het ISS gaat. Eerder gingen de Jules Verne (2008) en
de Johannes Kepler (2011). Volgend jaar gaat de Albert Einstein, gevolgd door de Georges Lemaître in 2014.

Zaterdagochtend 24 maart moesten ze zich terugtrekken in de ontsnappingsmodule van het ISS,
omdat Russisch ruimtepuin in de buurt kwam van het ISS.

Het ruimteafval scheerde iets na half achtNederlandse tijd voorbij, er was berekend dat de afstand tussen het afval
en de astronauten ongeveer 23 kilometer zou zijn, uiteindelijk was het een kleine 15 kilometer.

De Sojoez-capsule is het normale transportmiddel naar de aarde, maar is tegelijkertijd het reddingsvaartuig van het ISS.

---

Rusland heeft de eerstvolgende bemande lancering naar het ISS moeten uitstellen.
De oorzaak is een lek in hun raket, hierdoor wordt de terugkeer van André Kuipers uitgesteld van 16 mei naar 1 juli.

Het weer veilig klaarmaken van de module voor de raket kost veel tijd, waardoor
de drie nieuwe bemanningsleden waarschijnlijk pas op 15 mei worden gelanceerd.

Door het uitstel mist Kuipers de verjaardagen van zijn kinderen, de diploma-uitreiking van zijn dochter,
de verjaardag van zijn moeder en het is ook de vraag of hun vakantie door kan gaan.

---

De Russische ruimtevaartorganisatie Roskosmos heeft de eerstvolgende lancering naar het ISS met 45 dagen uitgesteld.
Twee Russen en een Amerikaan gaan nu pas op 15 mei de ruimte in.

De lancering stond gepland voor 30 maart, maar Rusland ontdekte afgelopen weekeinde

dat de Sojoez-capsule niet helemaal luchtdicht is.
André Kuipers zou op 16 mei landen op aarde, maar de kans is groot dat hij later terugkeert wegens het uitstel.

Het project Mission X is 2 februari gestart met als doel, train als een astronaut.
Schoolkinderen uit Nederland en Europa kunnen meedoen en zelf net zo fit worden als de bemanning van het ISS.

De aftrap van Mission X vond plaats met meer dan driehonderd kinderen in Space Expo in Noordwijk.
André Kuipers hoopt dat daarna zoveel mogelijk kinderen met hem mee gaan trainen.

---

Het Russische vrachtschip Progress 46 is 28 januari om 01:09 uur Nederlandse tijd aan het ISS gekoppeld,
hij kwam aan bij de Pirs koppelpoort toen het ISS boven de noordoostkust van Brazilië vloog.

Voor Expeditie 30 is 2900 kilo goederen en brandstof voor André Kuipers en zijn collega's aan boord gebracht.
Het gaat om: 930 kilo brandstof, 50 kilo lucht en zuurstof, 420 kilo water en 1260 kilo reserveonderdelen en
wetenschappelijke experimenten en verder nog wat vers fruit, eten en persoonlijke spullen voor de bemanning.

---

---

De Sojoez-raket met André Kuipers is om 14.16 uur Nederlandse tijd succesvol gelanceerd
op de lanceerbasis Baikonoer in Kazachstan.

Samen met twee andere astronauten is Kuipers nu onderweg naar het ISS voor hun missie PromISSe.

De drie ruimtevaarders komen vrijdag aan bij het ISS.
Dezelfde middag is het ISS boven Nederland te zien tussen 17.46 en 17.51 uur.

Voor de lancering moest André Kuipers allerlei rituelen doen.
Zo moest hij na aankomst bij het lanceerplatform tegen het linkerachterwiel van de bus plassen.
Dat deed de eerste kosmonaut Gagarin ook, volgens de Russen zou het geluk brengen.

---

Astronauten maakten op 11 september foto's van de aarde, waarop het zuiderlicht (Aurora Australis).
De foto's zijn achter elkaar gezet en levert een mooi filmpje op.
De kleuren ontstaan doordat ionen in botsing komen met atomen in de bovenste laag
van de atmosfeer en het magnetische veld van de aarde.

---

Update 30 oktober:
Het vertrek van André Kuipers staat nu op 21 december gepland, in plaats van 26 december. Er werden extra testen uitgevoerd, om de veiligheid te garanderen.
Kuipers vliegt op 21 december om 14.16 uur Nederlandse tijd met een Soyouzraket voor krap zes maanden naar het ISS.

---------

De Soyouz-raket met astronaut André Kuipers zou eind november worden gelanceerd, maar dat werd
eind augustus uitgesteld door het ongeluk met het onbemande Russisch Progress-vrachtschip.
Een geblokkeerde brandstofleiding was de oorzaak van de crash van de raket.

De eerstvolgende lancering van een onbemand ruimtevrachtschip naar het ISS is 30 oktober.
Op 12 november gaan drie nieuwe bemanningsleden naar het ISS, op 26 december gevolgd door Kuipers
(zijn tweede ruimtereis) en nog twee astronauten.

Kuipers verblijft een halfjaar aan boord van het ISS, de vorige keer was anderhalve week in 2004.
Hij gaat tientallen wetenschappelijke experimenten uitvoeren en de missie gaat PromISSe heten,
dit staat voor Programme for Research in Orbit Maximising the Inspiration from the Space Station for Europe.

---

Update: 21 juli 2011 is iets voor 12 uur Nederlandse tijd Space Shuttle Atlantis veilig geland.

Een bijzondere, symbolische foto van Atlantis op weg naar de aarde met een enorme snelheid door de atmosfeer heen,
door de wrijving ontstaat er een gloed om Atlantis, gemaakt vanuit het ISS.


NASA werkt ondertussen aan een opvolger van de spaceshuttle, MPCV.
Het ruintevaartuig zou al in 2016 in gebruik genomen kunnen worden.
Multi-Purpose Crew Vehicle, van het Orion Crew Exploration Vehicle.

Deze module zou deelnemen aan het Project Constellation,
maar nu dat is stop gezet kan het gebruikt worden voor de MPCV-missie.
Lancering en landing zijn ongeveer tien keer veiliger en de MPCV biedt ruimte
aan vier astronauten tijdens missies die maximaal 21 dagen duren.


Spaceshuttle Atlantis (shuttlemissie STS-135) is op Boren, na dertig jaar trouwe dienst,
voor de laatste keer vanaf Cape Canaveral om 17.29 uur Nederlandse tijd gelanceerd.

Atlantis heeft de Robotic Refuelling Mission aan boord, een experiment dat de technologie
en gereedschappen test om onbemand satellieten in de ruimte bij te tanken.

NASA werkt dus aan een nieuw ruimtevaartuig, dat gebruikt zal worden om het ISS te bezoeken,
maar ook om verder te reizen naar een planetoïde of uiteindelijk naar Mars.

Het doel van de twaalf dagen durende STS-135 missie is bevoorrading van het internationale ruimtestation ISS.
De bevoorrading van de Shuttle Atlantis bevindt zich in de Europese Raffaello Multi Purpose Logistics Module,
die is helemaal gevuld met reserveonderdelen, brandstof en voorraden voor het ISS en de astronauten,
er worden geen nieuwe laboratoria of andere kamers geïnstalleerd.

Het verblijf duurt ruim een week en over twaalf dagen, woensdag 20 juli om 13.06 uur Nederlandse tijd,
landt Atlantis weer op aarde voor de laatste keer.

---

Het is de eerste keer dat er vanuit een Soyuz-capsule een foto is gemaakt waarop een gekoppelde spaceshuttle, Endeavour, en het ISS samen te zien zijn.

De foto geeft een mooi overzicht van het hele ISS complex, met een breedte van ongeveer 110 meter van links naar rechts.

Het is niet gebruikelijk, een Soyuz-capsule gelijktijdig met een spaceshuttle bij het ISS en er zijn nog nooit foto's van een spaceshuttle en het ISS gemaakt vanuit een Soyuz-capsule. Door de capsule, die in mei het ISS verliet, op een afstand van 180 meter te laten draaien konden foto's worden gemaakt.

---

Afgelopen donderdag 24 februari is Discovery voor zijn laatste vlucht naar het ISS vertrokken,
dit wordt de 13^e koppeling aan het ISS. Door technische mankementen werd de vlucht 3 maanden uitgesteld.

Eén van de experimenten is het Nucleate Pool Boiling Experiment. Nucleate boiling, kiemkoken genoemd,
is een proces waarbij gasbellen aan een verwarmd oppervlak worden gevormd. De bellen worden losgelaten
en komen daarna in een koudere vloeistof terecht. Hierdoor kunnen de bellen efficiënt energie overbrengen.

Wanneer op aarde water een temperatuur van honderd graden Celsius bereikt, begint het te koken
en is dit duidelijk te zien. Kleine belletjes met gasmoleculen willen uitdijen, maar krijgen daarvoor
in een pan niet de ruimte en stijgen op. Hoe gaat dat in de ruimte? Hoe kookt water zonder zwaartekracht?


Het is belangrijk om te weten hoe kokend water zich in de ruimte gedraagt.
Als een toekomstig ruimteschip verwarmd moet worden, is het makkelijker om een verwarmingsinstallatie
te installeren en water te koken, dan om fossiele brandstoffen te gebruiken.

Daarom willen onderzoekers de warmte-overdracht van vloeistof in kaart brengen.
Op aarde zijn proeven gedaan hoe kokend water er in de ruimte uit moet zien.
Doordat er aan boord van het ISS minder zwaartekracht is zijn de bellen veel groter dan op aarde.

Discovery is gebouwd tussen 1980 en 1984, er gingen 180 astronauten mee aan boord en
hij heeft meer dan 5540 keer om de aarde gevlogen.

De extra dag op 8 maart zal worden gebruikt voor laden en lossen tussen de spaceshuttle en het ISS.
De spaceshuttles Endeavour en Atlantis maken in april en juni hun laatste vlucht.

Challenger verongelukte in 1986 en de Columbia in 2003.

Andre Kuipers vertrekt in december met een Russische Sojoezraket naar het ISS.

---

Het ISS, gefotografeerd op 20 februari 2010 door bemanningsleden
van de Space Shuttle Endeavour tijdens de missie STS-130.


Vanuit het ISS, die met een snelheid van 28.000 kilometer rond de aarde
vliegt, werd deze foto van het poollicht (aurora) gemaakt.
Op de voorgrond zie je het Russische Sojoez of Progress ruimteschip.

---

Vanaf Cape Canaveral in Florida is maandag de Discovery succesvol
naar het Internationaal Ruimtestation ISS gelanceerd.
De lancering van Discovery is zijn een na laatste vlucht.
Hierna volgen nog drie shuttle vluchten.

De shuttle vertrok om 12.21 uur Nederlandse tijd, om woensdagochtend aan
te koppelen aan het ISS, om vervolgens na een dertien dagen durende missie
op zondag 18 april terug te keren op het aardoppervlak.

De tweede shuttlevlucht van dit jaar is gepland voor vrijdag 16 april.
Op 16 september van dit jaar wordt de Discovery voor de allerlaatste keer
gelanceerd. Het is dan de laatste shuttle die een reis naar de ruimte maakt.
Het is nog niet bekend hoe de toekomst er van de Amerikaanse ruimtevaart uit gaat zien.


Tijdens deze missie STS-131 viert de NASA op 12 april de 29ste verjaardag
van de eerste shuttlevlucht. Op die datum maakte de Russische kosmonaut
Yuri Gagarin in 1961 zijn eerste ruimtevlucht als mens.

De Space Shuttle vervoert ruim 7700 kilogram aan nieuwe wetenschappelijke
instrumenten, voorzieningen en onderdelen om het laatste deel van de bouw
van het complex af te maken. Ook neemt hij het in Europa gebouwde
vrachtonderdeel Leonardo mee, die aan het ISS zal komen te hangen.

Het doel van de vier laatste missies van de shuttles is ongeveer tien ton
aan reserveonderdelen, uitrusting en voorraden naar het ISS te brengen.
Tijdens drieruimtewandelingen wordt onderhoudswerk verricht,
onder andere aan het koelingsysteem.


Zittend zijn commandant Alan Poindexter (rechts) en piloot James P. Dutton Jr (links).
Van links naar rechts staand zijn Rick Mastracchio, Stephanie Wilson,
Dorothy Metcalf-Lindenburger, Naoko Yamazaki en Clayton Anderson.

---

Endeavour, met aan boord zes Amerikaanse bemanningsleden, is maandagmorgen
10.14 uur, Nederlandse tijd, gelanceerd vanaf de ruimtebasis Cape Canaveral in Florida.
Door bewolking was de lancering op zondagochtend uitgesteld.
Endeavour brengt o.a. een nieuwe module, de Tranquility en de Cupola, naar het ISS.


De Cupola is een koepel (ongeveer twee meter groot) met zes ramen, hierdoor
heeft de bemanning van het ISS een beter uitzicht op planeten, sterren en de aarde.
Er kunnen nieuwe en betere wetenschappelijke waarnemingen plaatsvinden
en een betere bediening van de robotarmen van het ISS.


De Tranquility is vernoemd naar de Mare Tranquilitatis, Zee der Rust, een vlakte op de maan,
waar Neil Armstrong en Buzz Aldrin als eerste mens in juli 1969 voet op de maan zette.
Endeavour neemt ook een maansteen mee, die de twee astronauten meenamen
naar de aarde, de steen krijgt in de Tranquility een speciale plaats.

ESA en het Italiaanse ruimtevaart-instituut, Thales Alenia Space, hebben de module
samen gebouwd en vormt een aankoppelingspunt voor zes andere componenten.
De eerste, het Europese observatiestation Cupola, wordt tijdens deze missie al meegenomen.


Na deze vlucht zijn er nog vier Shuttle-missies gepland.
De dertiendaagse missie is de een na laatste vlucht van de Endeavour.
Begin augustus gaat hij nogmaals naar het ISS. Daarna wordt het ruimteveer uit de vloot gehaald.

---

De Nederlandse astronaut André Kuipers maakt over ruim twee jaar in 2011
zijn tweede ruimtevlucht naar het ISS. Kuipers wordt daarmee
de eerste Nederlander die meer dan één ruimtevlucht maakt.

In april 2004 verbleef hij ruim een week in het ISS in het kader van de Delta-missie,
maar dit keer gaat hij voor een verblijf van een half jaar. André Kuipers is na
Lodewijk van den Berg en Wubbo Ockels de derde in Nederland geboren astronaut.


Kuipers werkt op dit moment als luchtvaartgeneeskundige bij de Koninklijke Luchtmacht.
Met wie hij het ISS vanaf 2011 gaat bemannen is nog niet bekend.

Omdat het shuttleprogramma in 2010 eindigt zal de astronaut met behulp
van een Russische Soyuz-raket in de ruimte gebracht worden.

---

Astronauten van het ISS maakten op 12 juni een opname van een vulkaanuitbarsting op een van de Koerillen eilanden.
Het eerste stadium van een vulkaanuitbarsting is nog nooit eerder gefotografeerd.

---

Gisteren is vanaf de Russische lanceerbasis Baikonour een onbemande Soyuz-raket
gelanceerd richting het ISS, met aan boord een Nederlands ruimte-experiment
van de Leidse astrobiologe Pascale Ehrenfreund.

Het experiment richt zich op koolstof in de vorm van polyaromatische cyclische koolwaterstoffen,
PAK's, deze scheikundige verbindingen worden een jaar lang aan de buitenkant van het ISS
blootgesteld aan kosmische omstandigheden.

Men is benieuwd hoe PAK's zich ontwikkelen in kosmische omstandigheden en wat voor producten
er ontstaan. Omdat PAK's ook gevonden zijn in kometen en meteorieten hoopt men daarmee
de gebeurtenissen te reconstrueren bij het ontstaan van ons zonnestelsel.

Deze kosmische omstandigheden zijn op aarde niet na te bootsen.
Na ongeveer een jaar keren de PAK's weer terug naar de aarde voor analyse in het laboratorium.


Bomen, planten, mensen en dieren hebben met elkaar een belangrijk elementair bestanddeel:
koolstof. Voor het leven onmisbare moleculen, zoals aminozuren,
eiwitten en DNA, bestaan uit ketens aaneengeregen koolstofatomen.
Dat koolstof moet vanuit de ruimte de aarde bereikt hebben, maar hoe is niet bekend.

Wel is bekend dat geen enkel aminozuur, eiwit of stuk DNA vrij zwevend in de ruimte kan overleven.
Het stralingsniveau in de ruimte is te hoog voor deze prebiotische moleculen om te overleven.

In december 2008 hangt een astronaut tijdens een ruimtewandeling de bakjes met daarin
verschillende soorten PAK's, aan de buitenkant van het ISS in de Expose-R-faciliteit.

Het ISS bestond op 20 november 10 jaar, de bouw van ISS was begonnen op 20 november 1998
met de lancering van de Russische module Zarya, ook bekend als het Functional Cargo Block.
Twee weken later bracht de shuttle Endeavour de tweede module, Unity.
Zo begon de bouw van een grote constructie in een baan om de aarde.

---

ESA heeft bekend gemaakt dat het Europese ruimtevrachtschip ATV, de Jules Verne,
zich heeft losgemaakt van het ISS. Op 29 september zal de ATV boven onbewoond gebied
in de Stille Oceaan in de dichte lagen van de atmosfeer opbranden.
De lading bestaat uit 260 liter urine van astronauten en 860 kilo ander afval.

Bij de ontkoppeling, vrijdag 5 september om 23.29 uur van de onbemande ATV werden
de klemmen, die de ATV aan het ISS vasthielden, geopend. Springveren duwden het
13,5 ton wegende vrachtschip langzaam weg. Na een minuut was de afstand drie meter.


Door inschakeling van kleinere standbepalingsraketten werd de afstand tot het ISS
steeds groter, na 22 minuten al ongeveer 5 km. De automatische noodsystemen
om een botsingen te vermijden konden worden uitgeschakeld.

De ESA verzorgde voor het eerst de bevoorrading van het ISS
en het is de eerste van negen geplande vrachtschepen.
De volgende ATV staat voor 2010 gepland.

---

Sinds 11 weken is ATV Jules Verne aangekoppeld aan het ISS, de bemanning heeft dit omgetoverd
tot nieuwe slaap- en wasruimte en heeft het 110 liter condensatiewater van het ISS overgepompt.

De belangrijkste wijziging in de missie van de Jules Verne is dat het tot september aan het ISS gekoppeld
blijft, eerst was gepland om ATV in augustus los te koppelen en te laten opbranden in de atmosfeer.

Door de perfect verlopen koppeling zal Jules Verne de komende dagen zijn overschot van 856 kg brandstof
overpompen naar het ISS. Deze brandstof is nodig om de komende dagen meer boosts door Jules Verne
te laten uitvoeren om het ISS weer in een hogere baan te brengen.

Door de aantrekkingskracht van de aarde en de samenstelling van
de dunne atmosfeer schommelt de hoogte van het ISS.


Sinds april is het luik tussen Jules Verne en het ISS niet meer gesloten geweest en heeft
het een belangrijke plaats ingenomen in het dagelijks leven van de bemanning.

---

De koppeling was een belangrijk moment voor het 20 ton zware vrachtschip Jules Verne, ATV,
en hij kan drie keer meer vervoeren dan het Russische onbemande vrachtschip Progress,
dat eveneens het ISS van voorraden voorziet.

Een deel van de meegebrachte brandstof zal door de ATV zelf gebruikt worden om het ISS iets omhoog
te sturen. Het station krijgt door atmosferische wrijving langzaam een steeds lagere baan om de aarde,
wat af en toe gecorrigeerd moet worden. De ATV moet het ISS weer in de goede richting duwen.
De eerste bijsturing zal plaats vinden op 21 april.

De koppeling gebeurde geheel automatisch en zonder fouten, net als op de eerdere testdagen,
een succes in de ruimtevaartgeschiedenis voor de ESA.
De koppeling was op een hoogte van bijna 400 kilometer boven de aarde, terwijl beide voertuigen
met een snelheid van 28.000 kilometer per uur door de ruimte vlogen.

ATV is een bijzonder technisch voertuig. Hij kan zelf naar het ISS vliegen,
maar het vluchtleidingscentrum of de ISS bemanning kan altijd de benadering afbreken.


In de laatste anderhalf uur werkte ATV zich van 250 meter naar 19 meter, 11 meter en vervolgens werd
de aankoppeling uitgevoerd. Van te voren waren de zonnepanelen van ISS in horizontale positie geplaatst,
zodat deze geen last zouden krijgen van de stuurraketten van het ATV.

De bemanning van ISS zal vrijdag om 11:30 uur het luik naar het bemanbare gedeelte van het ATV openen.
Het ATV zal aan ISS gekoppeld blijven tot 7 augustus.

---

ATV verplaatste zich op de tweede testdag, van 38 kilometer afstand, in stapjes tot slechts 11 meter van de Zvezda module
van het ISS en vloog gedurende 30 minuten mee. Voor de laatste test moesten de astronauten van ISS een commando
aan het ATV geven zich van ISS te verwijderen. Al de tests zijn zonder fouten verlopen.

Jules Verne is de komende twee dagen bezig met testen voor de aankoppeling met het ISS donderdag 3 april.

Bij de eerste succesvolle proef stuurde de ATV, Automated Transfer Vehicle, zelfstandig tot op een afstand
van 3500 meter van het ISS. De bemanning van het ISS kon de kleine stip van het vrachtschip zien.


Maandag 31 maart zal een tweede test uitgevoerd worden waarbij Jules Verne tot op 12 meter het ISS zal naderen,
zich dan weer zal verwijderen tot een afstand van 100 meter. Donderdag zal Jules Verne vanaf een afstand
van 250 meter zelf aankoppelen aan het ISS met een snelheid van 7 centimeter per seconde.

De testen van de werking en veiligheid zijn nodig omdat de ATV een nieuw ruimtetoestel is.
Als alles goed gaat heeft het ISS er een belangrijk Europees hulpruimtestation bij voor de bevoorrading.

---

ATV Jules Verne is vanochtend door een Ariane 5-raket in een lage baan om de aarde gelanceerd.
Jules Verne is het eerste Automated Transfer Vehicle van de ESA.

De lancering vond plaats om 5.03 uur Nederlandse tijd in Frans-Guyana. Voor deze vlucht was een
nieuw type Ariane-5 nodig, de Ariane 5ES. Deze is speciaal aangepast om de Jules verne te vervoeren van
bijna 20 ton, dit is meer dan twee keer zo zwaar dan de zwaarste last die Ariane 5 die tot nu toe heeft gedragen.


De komende weken zal het voertuig manoeuvres uitvoeren op weg naar het ISS, om daar
aan te koppelen en de lading vracht, brandstof, water en zuurstof te bezorgen.

De Jules Verne is 10,3 meter lang, heeft vier grote motoren en een eigen besturingssysteem. Van de 20 ton gewicht
is 7667 kilogram vracht: water, zuurstof en stikstof, brandstof, kleren, voedsel, reserveonderdelen en apparatuur.

Eenmaal gekoppeld aan het ISS wordt het ATV voor zes maanden gebruikt als bijkeuken,
de atronauten kunnen er lading uit halen en afval in kwijt.

De kosten van de ATV bedragen ongeveer 1,3 miljard euro.

---

In de nacht van zaterdag op zondag 9 maart om 04.59 uur wordt de Jules Verne,
de eerste Automated Transfer Vehicle, ATV, gelanceerd door Arianespace, door een
Ariane 5 ES raket vanaf de Europese lanceerbasis in Kourou in Frans Guyana.

De ATV is een nieuwe stap voor de ESA en een belangrijk onderdeel van de toekomstige bevoorrading
van het ISS. De module is zo groot als een autobus, weegt meer dan 20 ton.
De grote, onbemande vrachtcabine kan zichzelf naar het ISS leiden en er zonder hulp van astronauten
aanleggen. Helemaal automatisch, vandaar de naam: Automatisch Transfer Voertuig.

De raket zal Jules Verne in een cirkelvormige baan om de aarde brengen op een hoogte
van 260 kilometer, waarna het op eigen kracht verder vliegt naar het ISS.
Tijdens zijn missie vervult het ATV vier verschillende taken.
Eerst brengt het nieuwe voorraden en wetenschappelijke experimenten aan boord,
daarna dient het als extra opslagruimte voor het ruimtestation.

Met zijn motor stuwt het ATV het ruimtestation naar een hogere baan.
Zo wordt hoogteverlies door de geringe luchtweerstand op vierhonderd kilometer hoogte gecompenseerd.
Ten slotte koppelt het vrachtschip vol afval los van het ISS om na een korte vlucht te verbranden in de dampkring.


Het onbemande vrachtschip is voorzien van in Nederland gemaakte zonnepanelen en vormt samen met het
in februari gelanceerde ruimtelaboratorium Columbus, de belangrijkste bijdrage van ESA aan het ruimtestation.

Het Nederlandse bedrijf Dutch Space uit Leiden bouwde de zonnepanelen.
Het gaat om vier vleugels met elk vier panelen, voorzien van in totaal 13.000 zonnecellen.
De vleugels hebben een spanwijdte van meer dan 22 meter. Samen leveren ze tot het einde van de missie
minimaal 4800 Watt aan elektriciteit. Dutch Space werkte twee jaar aan de zonnepanelen met partners uit
Zwitserland, Italie en Amerika. Momenteel werkt Dutch Space aan de panelen voor het tweede ATV.

De zonnepanelen van Dutch Space zijn niet de enige Nederlandse bijdrage aan ATV.
Bradford Engineering ontwierp en bouwde voorzieningen om de luchtdruk op gelijk niveau met dat van het ISS
te brengen en daarna voldoende lucht laten te circuleren in de module, zodat astronauten er veilig kunnen verblijven.

Nu wordt het ISS bevoorraad door Amerikaanse ruimteveren en door Russische onbemande
en automatische Progres vrachtcapsules, met 2,5 ton lading. Maar vanaf 2009 zou er een
permanente bemanning van zes astronauten in het ISS moeten wonen en werken.
Dan is er meer bevoorradingscapaciteit nodig, vooral ook omdat in 2010 de shuttles aan de grond blijven.

Daarom ontwikkelde de ESA de automatische vrachtcabine ATV, met de ATV "betaald" ESA de stroom, water-
en andere kosten van het ruimtelab Columbus, een soort ruilsysteem tussen ruimtevaartorganisaties.
De grotere deelname geeft ook recht om meer bemanning te leveren. Vanaf 2009 mag ESA om de anderhalf jaar
een atronaut inzetten, die een half jaar aan boord blijft in plaats van enkele weken zoals tot nu toe.

---

Atlantis is woensdagmiddag om 15.07 uur Nederlandse tijd veilig geland op het Kennedy Space Center
in Florida. De missie heeft officieel in totaal 12 dagen, 18 uur, 22 minuten en 38 seconden geduurd.

Op 18 februari om 10.24 uur is de Atlantis losgekoppeld van het ISS. De bemanning zal vandaag
de hitteschilden een laatste keer controleren om de terugkeer in de dampkring woensdag voor te bereiden.

De belangrijkste missie van de Atlantis-bemanning om het Europese laboratorium Columbus
aan het ISS te bevestigen is op 11 februari goed verlopen. Daarvoor waren enkele ruimtewandelingen nodig.
Het ISS heeft ook te kampen met een kapotte computer en een scheurtje in het warmte-afweerschild van Atlantis.
De oorspronkelijk elf dagen durende ruimtereis is hierdoor met een dag verlengd.

Het Columbus ruimtelaboratorium is gisteren voor de eerste maal geopend.
De Europese astronaut Eyharts heeft rond 15.00 uur de toegang tot de module geopend.
Met een beschermend pak en veiligheidsbril heeft hij een eerste verkenning gedaan.


Gisteravond om 20.55 uur betraden de astronauten het laboratorium, dat 880 miljoen euro kostte,
om het verder klaar te maken voor ingebruikname. Ook bereidden ESA astronaut Hans Schlegel en
de Amerikaan Walheim zich dan voor op een tweede ruimtewandeling die voor vandaag staat gepland.
Zij slapen dan in de luchtsluis om stikstof uit het bloed te halen.

In de dertien ton zware Columbus zullen astronauten de komende tien jaar talloze wetenschappelijke
experimenten doen. Het laboratorium bevat twee handschoenenkasten die in Nederlandse zijn gemaakt.
In die volledig afgesloten ruimtes kunnen astronauten experimenteren met bijvoorbeeld gevaarlijke stoffen.
De geschatte kosten van de Columbus, de 7 meter lange en 4,5 meter dikke cilinder, zijn 1,2 miljard euro.

---

Gisteren om 20.45 uur is de Atlantis gelanceerd, met aan boord het 6,7 meter lange
ruimtelaboratorium Columbus, de belangrijkste bijdrage van ESA aan het ISS.
Het laboratorium kostte in totaal 1,3 miljard euro, waarvan 800.000 euro uit ESA komt.

De lancering van de space shuttle Atlantis heeft twee maanden op zich laten wachten, eerst door een probleem
van de Externe Tank met de bekabeling en nu was het weer onzeker in verband met het weer.
Atlantis heeft zonder problemen een baan rond de aarde bereikt. De koppeling aan ISS vindt zaterdag plaats.


NASA heeft ambitieuze en dure plannen voor bemande reizen Mars en de organisatie
denkt erover om de financiële bijdrage aan het ISS na 2015 stop te zetten.
Amerika betaalt jaarlijks 2,3 miljard euro voor het ISS, driekwart van het jaarlijkse budget.

---

De ESA heeft vrijdag 11 januari 2008 bekendgemaakt dat het Europese
ruimtelaboratorium Columbus op donderdag 7 februari op weg gaat naar het ISS.

Met de spaceshuttle Atlantis vertrekt de Columbus om 20.27 uur Nederlandse tijd vanaf Cape Canaveral in Florida.

De lancering is begin januari 2008 uitgesteld tot op z'n vroegst 24 januari,
maar waarschijnlijk wordt het pas 2 februari 2008.

Space Shuttle Atlantis zal dit jaar niet meer vertrekken, NASA maakte dit zondag bekend.
De lancering wordt voorlopig verschoven naar 10 januari, om de ingenieurs voldoende
tijd te geven om het probleem met de brandstofsensoren te onderzoeken.
Dinsdag zal er meer technische informatie bekend zijn.

Een defecte brandstofsensor heeft zaterdag voor de tweede keer de lancering van Atlantis verhinderd.

De volgende mogelijkheid is maandagavond om 20.55 uur.
Daarna is er nog slechts ruimte voor één poging, donderdag om 19.44 uur, anders is
de positie van de zonnepanelen van het ISS ongunstig voor een Shuttlebezoek.
Er kan nog één dag bijgedaan worden, maar daarna is het in elk geval wachten tot 2 januari.

NASA meldt dat de lancering vanwege problemen met een sensor in de brandstoftank
is uitgesteld tot zaterdag 8 december om 21.43 uur.
De kans op goed weer die dag bedraagt 60%.

Twee astronauten van het ISS hebben op 26 november een ruimtewandeling van zeven uur gemaakt
om de bekabeling voor te bereiden tussen ISS en het Europese laboratorium Columbus, die op
donderdag 6 december om 22.31 uur met de Space Shuttle Atlantis gelanceerd wordt.
ESA-astronauten Léopold Eyharts en Hans Schlegel maken deel uit van de bemanning.


Het Columbus laboratorium vormt een van de belangrijkste bijdragen van de ESA aan het ISS.
Het zal het derde laboratorium zijn dat operationeel wordt in het ISS.
Columbus heeft een leefruimte van 75 kubieke meter en het Biolab dient voor
biologisch onderzoek van cellen, insecten en kleine waterdieren.

Columbus, genoemd naar de ontdekkingsreiziger, is met een geplande levensduur van tien jaar
het eerste Europese ruimtelaboratorium op lange termijn. Er gaan steeds vijf experimentenrekken
mee met Columbus naar boven, een biologielab, een experiment om de lange termijn effecten
van een ruimteverblijf op het menselijk lichaam te onderzoeken, een onderzoek naar het gedrag
van vloeistoffen in gewichtloosheid, een multifunctioneel rek waarin kleine individuele experimenten
ter grootte van een lade in ondergebracht kunnen worden, en een rek dat dient als opslag- en werkplaats.


Het Nederlandse bedrijf Bradford Engineering bouwde verschillende onderdelen voor Columbus,
onder andere kleppen, ventilatoren en warmtewisselaars voor de experimentenrekken.
Ook ontwierp het European Drawer Rack, een Europees platform voor experimenten.

Aan boord van het ISS zijn al twee gloveboxen en er komt er nu nog één van Bradford Engineering bij,
de Biological Glovebox (BGB), dit is een transparante kast met daarin twee rubberen handschoenen
waarmee astronauten experimenten kunnen uitvoeren in een volledig van de omgeving afgesloten ruimte.

Dat is belangrijk bij proeven met vluchtige gassen of gevaarlijke biologische stoffen.
Bradford bouwde in 1986 zijn eerste glovebox, toen voor een ruimtelaboratorium aan boord van de Space Shuttle.
Daarna volgden exemplaren voor andere Shuttlemissies en één voor het Russische ruimtestation Mir.

De belangrijkste Europese bijdrage aan het ISS zijn tien van deze experimentrekken, waar modules
ingebouwd kunnen worden om onderzoek te doen naar biologie, fysiologie, materiaalwetenschappen,
vloeistoffysica, technologie en educatie. De vier buitenboord experimenten houden zich bezig
met ruimte-onderzoek en technologie, maar vooral met observatie van de aarde.


Het laboratorium wordt gekoppeld aan de op de vorige missie geïnstalleerde Harmony-module en naar
boven begeleid door twee ESA-astronauten, de Duitser Hans Schlegel en de Fransman Léopold Eyharts.
Frank De Winne is reserve voor deze laatste astronaut.

De komende jaren staan nog 9 tot 11 Space Shuttle missies naar het ISS gepland.

---

Astronauten hebben vier zonnepanelen uitgeklapt bij het ISS, waardoor het ruimtelaboratorium over extra energiebronnen beschikt.
De zonnepanelen hebben een lengte van 35 meter en zijn geïnstalleerd door bemanningsleden van de spaceshuttle Atlantis.
De astronauten begonnen aan het eind van de middag aan de ruimtewandeling.


Ieder paar zonnepanelen kan een maximum van 60 kilowatt produceren, maar het ruimtestation
zal nu ongeveer 14 kilowatt van de nieuwe energiebronnen in gebruik nemen.


Negen jaar heeft het geduurd, maar nu is het ISS eindelijk symmetrisch, door het ontbreken van een aantal zonnepanelen,
was de vorm ongelijk. Nu is het een mooi ruimtelaboratorium.

De foto werd op 19 juni 2007 gemaakt vanuit de spaceshuttle Atlantis. Iets eerder koppelde de shuttle
van het ruimtestation af en was het mogelijk om op een redelijke afstand een foto te maken.

---

Het ISS is door een micrometeoriet getroffen, maar wanneer dit is geweest is nog niet duidelijk.
De twee kosmonauten Fyodor Yurchikhin en Oleg Kotov vonden de micrometeoriet tijdens de ruimtewandeling op 6 juni.
Het zat in de buitenste isolatielaag van het Russische deel, de Zarya module.


Volgens de NASA is het een micrometeoriet, omdat de schade gering is.
Er zijn tot nu toe geen problemen met de systemen aan boord van de Russische module.

---

De Amerikaanse astronaut Michael Lopez-Alegria heeft het record van de langste Amerikaanse missie verbroken.
Vandaag zit hij 197 dagen achtereen in de ruimte, waarmee hij het vorige Amerikaanse record van 196 dagen
heeft gebroken, dat gevestigd werd in 2002. Op 20 april keert hij terug naar de aarde.
Hun missie begon in september 2006 vanuit Kazachstan.


Het nieuwe record komt niet in de buurt van het wereldrecord. Het wereldrecord van de langste ruimtevlucht staat op naam van Sergei Krikalev,
hij heeft het record aantal dagen (808 dagen) in het ISS verbroken, dat stond op 748 dagen.

---

De NASA wil 344 miljoen dollar schrappen van het budget voor ISS in 2006.

Het ISS wordt door de NASA even aan de kant gezet voor toekomstige missies naar de maan en Mars.
Hierdoor kunnen enkele experimenten even niet doorgaan.

Het ISS kost al miljarden meer dan voorspeld was.
De NASA vindt dat de missies naar de maan en Mars voorrang moeten krijgen.

---

ESA en Dutch Space hebben een overeenkomst getekend om samen de voorbereiding
en de lancering van de ERA, een ruimterobot, te doen.

Het project, de ERA, European Robot Arm, zal vanaf 2007 deel uitmaken van het ISS en kost 20 miljoen euro.
Het is het grootste ruimtevaartproject die ooit in ons land is uitgevoerd.
In de begin jaren 90 startte de ontwikkeling van de ruimterobot.

De robotarm heeft het uiterlijk van een enorme passer met een lengte van meer dan 11 meter
en een gewicht van 630 kilo.


ERA zal zelfstandig of aangestuurd werkzaamheden uitvoeren
aan de buitenkant van het Russische deel van het ruimtestation.

De ruimterobot zal vooral ingezet worden voor dure en gevaarlijke ruimtewandelingen.

ERA wordt in november 2007 gelanceerd vanaf lanceerbasis Bajkonoer in Kazachstan.
Dutch Space is het grootste Nederlandse ruimtevaartbedrijf en bevindt zich in Leiden,
vroeger heette het Fokker Space.

---

Vrijdag 30 september om ongeveer zes uur Nederlandse tijd is de twaalfde bemanning
gelanceerd vanaf de basis Baikonur in Kazachstan naar ISS, na twee dagen werd hij vastgekoppeld
aan ISS en komt 10 oktober weer terug.

Aan boord is een ruimtetoerist die een bezoek aan ISS brengt,
de Amerikaanse wetenschapper en zakenman Gregory Olson.


Hij betaalde ongeveer 20 miljoen dollar voor zijn ruimtevlucht van een week
en zal medische proeven uitvoeren in opdracht van de ESA.

Er wordt gekeken naar het effect van het inademen van stof in gewichtsloze toestand.

De astronaut Sergei Krikalev keert weer terug naar de aarde.

---

Sergei Krikalev heeft het record aantal dagen in de ruimte, hij is nu in het ISS, verbroken dat stond op 748 dagen.

Hij zal waarschijnlijk een ruimtecarrière van 808 dagen halen.

Sinds november 1988 verbleef hij regelmatig in de ruimte.