Volgens de laatste berichten van de Chinese ruimtevaart organisatie lijken Chang'e 3 lander en Yutu nog te werken.

Er worden door radio-zendamateurs van UHF Satcom nog steeds signalen van de lander en rover opgevangen,
de laatste keer was op 19 juli. De Yutu rover staat al zes maanden stil, maar de instrumenten werken nog wel.

Volgens een artikel in een Chinees staatsblad wordt het stilstaan van de rover veroorzaakt door de vele rotsen die in de omgeving
van de rover liggen. Hierdoor is de rover waarschijnlijk beschadigd en niet door de zonnepanelen die niet goed lijken te werken.

Zowel de lander als de rover zijn nu weer in een slaaptoestand gebracht, want de maannacht is aangebroken,
de achtste keer dat ze dit meemaken. Een nacht op de maan duurt 14,77 dagen en het kan dan -180 °C worden.

Op 8 augustus is de maannacht afgelopen en worden ze weer gewekt.

---

LRO, Lunar Reconnaissance Orbiter, ziet de aarde vanuit zijn baan om de maan twaalf keer per dag opkomen.
Begin februari maakte de LRO even tijd om de opkomst van de aarde te fotograferen.

Op de opname, die in mei is vrijgegeven, is te zien hoe de aarde boven de Rozhdestvenskiy-krater opkomt,
deze krater heeft een doorsnede van ongeveer 180 kilometer.


Als je op de maan zou staan dan ziet de opkomst van de aarde er in werkelijkheid qua kleur en helderheid ook zo mooi uit.
De taak van de LRO is het onderzoeken van het maanoppervlak en de exosfeer van de maan.
Ook controleert hij zelf of zijn instrumenten nog goed staan afgesteld.

Inzoomen op de noordpool van de Maan

Noord- en zuidpool van de maan

Onze maan had 4 miljard jaar geleden ook een magnetische noord- en zuidpool, net als de aarde.
Ook zijn de maanpolen weleens verschoven, mogelijk door de inslag van een ander hemellichaam.

Japanse onderzoekers hebben met de Lunar Prospector (NASA) en de Japanse Kaguya-sonde magneetveldmetingen
onderzocht, die door de ruimtesondes zijn gemaakt vanuit hun baan om de maan.
We weten sinds de jaren 70 dat de maankorst magnetische plekken heeft.

Mogelijk heeft de maan ooit een interne dynamo gehad, dit is een inwendig stroompatroon van geleidend vloeibaar ijzer
dat het magnetisch veld opwekt. Zo werkt het bij de aarde, maar de maan is daar eigenlijk te klein voor.

De magnetische plekken kunnen ook gevormd zijn door grote inslagen.
Uitgaande van de magnetische plekken rekenden de Japaners terug en kwamen uit op twee vormen van
mogelijke maanpolen: één bij de draaiings-as, vergelijkbaar met de magnetische polen op aarde en één
dichter bij de evenaar. Volgens de Japanse onderzoekers heeft de maan vroeger zwervende polen gehad.

Maanverkenner Yutu

Yutu (Jaden Konijn), de Chinese maanverkenner probeert de kou op de maan te overleven, maar elke nacht gaat hij verder achteruit.
Door de nachtelijke kou op de maan en technische problemen die eind januari begonnen is de verkenner behoorlijk verzwakt.
De zonnepanelen leveren geen stroom meer, waardoor er geen warmte voor de lange maannacht is om de verkenner
tegen de kou te beschermen. Ook de wielen van het voertuig doen het niet meer.

Yutu is de Chinese naam voor Jaden Konijn en is vernoemd naar het huisdier
van een mythische godin van de maan in de Chinese mythologie.

---

De maan is ontstaan uit een puinwolk, nadat er een botsing plaatsvond tussen de aarde en een kleinere, stenige planeet, Theia.

Duitse onderzoekers hebben maanstenen die Apollo-astronauten meer dan 40 jaar geleden terug brachten naar de aarde
met een nieuwe techniek onderzocht. Bij dit onderzoek werd gekeken naar de verschillen in chemische samenstelling
tussen de maanstenen en stenen van de aarde. De verschillen zijn klein en moeilijk te ontdekken, maar ze zijn er wel.


Het Duitse onderzoeksteam onderzocht de stenen door de verhouding te meten van de verschillende isotopen zuurstof,
titanium en silicium van de stenen die de astronauten verzamelden tijdens de missies van de Apollo 11, 12 en 16.
Die missies waren tussen juli 1969 en april 1972.

Ze keken naar de verhouding 17 O/16 O, waarbij de onderzoekers ontdekten dat de verhouding van
het isotoop zuurstof 17 in de maanmonsters meer was dan in monsters die op aarde waren verzameld.

Isotopen zijn atomen van hetzelfde chemische element waarvan de kernen allemaal
hetzelfde aantal protonen bevatten, maar het aantal neutronen verschilt.


Volgens het onderzoek is de samenstelling van de maan voor ongeveer 50 procent hetzelfde als die van de aarde.
De andere helft zou van Theia afkomstig zijn, die ongeveer zo groot was als Mars.

Onderzoekers hopen in de toekomst te achterhalen hoeveel materiaal afkomstig van Theia in de maan zit.
De meeste modellen schatten dat de maan voor 70 tot 90 procent uit materiaal van Theia bestaat en de rest uit de aarde.
Andere modellen komen uit op ongeveer 8 procent materiaal afkomstig van Theia.
Het onderzoeksresultaat ondersteunt de theorie dat de maan is ontstaan na een botsing van de aarde met planeet Theia.
Maar tot nu toe waren er geen sporen gevonden van Theia in de Apollo-maanstenen, terwijl volgens
computermodellen de maan voor een groot deel uit resten van Theia zou moeten bestaan.

---

Na de tweede lange koude maannacht leek het erop dat Yutu niet meer reageerde, maar 14 februari gaf Yutu toch nog een teken
van leven af. Het is volgens de Chinese ruimtevaartorganisatie niet duidelijk of hij zijn missie van drie maanden kan voortzetten.

De problemen begonnen drie weken geleden aan het begin van de maannacht toen een van zijn zonnepanelen
zich niet in de juiste stand liet zetten. Het zonnepaneel moet het inwendige van Yutu als een soort deken afsluiten,
om de warmte die door een radioactieve bron word opgewekt vast te houden.

Het ziet er naar uit dat dit is mislukt, waardoor kwetsbare elektronica te sterk is afgekoeld of is bevroren.


De naam Yutu verwijst naar het konijn dat volgens een mythe met de godin Chang'e naar de maan reisde.

---

De Chinese maanrover, Yutu kan waarschijnlijk zijn zonnepaneel niet meer goed inklappen,
dit technische mankement kan grote gevolgen hebben voor de expeditie.
De rover heeft tot nu toe ongeveer honderd meter afgelegd.

De tweede lange maannacht is nu weer aangebroken en dan leveren de zonnepanelen geen stroom.
Yutu moet dan voordat het donker wordt de zonnepanelen zo draaien, dat als het over twee weken weer licht (dag) wordt,
ze zo goed mogelijk op de zon zijn gericht. Het lijkt op een probleem met de elektrische motoren van het zonnepaneel.

---

China's eerste maanlander Chang'e-3 en maanrover Yutu bevinden zich op de maan in de lava vlakte van Sinus Iridium
en het uitzicht is een verlaten grijze maanvlakte.

De lander en de rover zijn op 1 december 2013 vanaf het Xichang Satellite Launch Center gelanceerd.

De onderstaande mozaïek is samengesteld uit zestig foto's.
De Yutu-rover is goed te zien en reed zeven uur na de landing op 14 december al over het maanoppervlak, waar ook
het wielspoor is te zien. Links van de Yutu-rover is een grote krater zichtbaar met een doorsnee van enkele meters.

Yutu (betekent Konijn van Jade) onderzoekt minimaal een jaar de geologische structuur en samenstelling van gesteenten op
het maanoppervlak. De rover heeft een grondradar die de ondergrond tot vijftig meter diepte in beeld kan brengen.
Zo kan de dikte worden gemeten van lavastromen, en informatie geven over de geologische geschiedenis van de maan. De instrumenten op de lander moeten het ongeveer een jaar werken, het zeswielige karretje op zonne-energie
zal drie maanden functioneren en volgens de planning in die tijd honderd kilometer rijden.

Met een telescoop en een speciale camera zal bovendien het poollicht op aarde in kaart worden gebracht.


Op de maan duurt een dag ongeveer 14 dagen, gedurende dezelfde periode is het ook nacht
en de temperatuur kan dan dalen naar -180 graden Celsius.

De Yutu-rover en Chang'e-3 lander gaan daarom iedere veertien dagen in deze periode rusten.
Op 25 en 26 december begon hun eerste winterslaap, waarbij eerst experimenten werden uitgevoerd
om te kijken of beide ruimtevaartuigen klaar waren voor de flinke temperatuurdaling.

De maan heeft geen atmosfeer, waardoor er 's nachts geen warmte wordt vastgehouden. Om de koude maannachten te overleven, hebben de lander en de rover een kleine radioisotopische hittebron aan boord, dat warmte geeft door middel van radioactief verval.

Zo worden de computer en elektronische subsystemen beschermd, die niet kouder mogen worden dan -40 graden Celsius.
Op 12 januari 2014 moet de rover weer wakker te worden om verder te reizen.

China is het derde land (ongeveer 50 jaar na de VS en de SU) dat een geslaagde landing op de maan uitvoerde.
De raket Chang'e 3 van het type Lange Mars 3b steeg op van het ruimtevaartstation Xichang in de provincie Sichuan.

---

Het afgelopen jaar hebben de Grail ruimtesondes het zwaartekrachtsveld van de maan onderzocht
en maandagavond storten ze nu hun missie is volbracht gecontroleerd neer op de maan.

De twee ruimtesondes, Ebb en Flow (eb en vloed) zullen om 23.28 uur Nederlandse tijd en met een snelheid
van ruim 6000 kilometer per uur neerkomen op een berg in de buurt van de noordpool van de maan. Aan het begin
van de missie vlogen de twee ruimtesondes 50 kilometer hoog en nu nog maar 11 kilometer boven het oppervlak

Tijdens het laatste experiment worden hun raketmotoren ontstoken om de laatste restjes brandstof te verbruiken. Hiermee worden computermodellen gecontroleerd, die worden gebruikt om het brandstofverbruik van toekomstige ruimtemissies te voorspellen.


De gegevens van de GRAIL-missie worden gebruikt om meer te weten komen over de structuur van de maan,
over hoe de maan is ontstaan en voor verbeterde maankaarten.

---

Uit radaronderzoek (tot een paar meter diep) van de Lunar Reconnaissance Orbiter, LRO, blijkt dat er zich 5 à 10 procent ijs
bevindt in de wanden van krater Shackleton (21 kilometer doorsnede) bij de zuidpool van de maan. Het inwendige van
de krater ligt altijd in het donker, daardoor is het er zeer koud min 180 graden, maar blijft het ijs (water) goed bewaart.

Het ijs wat zich hier in de miljoenen jaren heeft verzameld, is vermengd met het losse puin/stof waarmee de wanden bedekt zijn.

---

Het verschijnsel supermaan ontstaat doordat de baan van de maan een ovale vorm heeft en geen cirkel.
De afstand van de maan tot de aarde is daardoor niet altijd precies even groot.

Tijdens de Volle Maan in de nacht van zaterdag 5 op zondag 6 mei was de maan extra groot en helder,
doordat de maan dichter bij de aarde stond.

Zondagochtend bereikte de maan de kleinste afstand tot de aarde, 356.953 kilometer
(gemeten van middelpunt aarde tot middelpunt maan).

Normaal schommelt de afstand van aarde en maan tussen de 363.345 en 405.500 kilometer.

De supermaan was ongeveer 7,5 procent groter en 16 procent helderder dan een gemiddelde Volle Maan.
Als je het vergelijkt met de kleinste en zwakste Volle Maan die mogelijk is, bedraagt het verschil
in grootte zelfs 14 procent, en het verschil in helderheid 30 procent.

In 2016 is er weer een supermaan.

Een laagstaande Volle Maan lijkt meestal al groter dan normaal, dit is een maan-illusie (gezichtsbedrog), dat vermoedelijk ontstaat doordat de maan in hetzelfde gezichtsveld wordt waargenomen als andere voorwerpen aan de horizon, zoals bomen en huizen.

---

Op 31 december en 1 januari moeten GRAIL-A en GRAIL-B bij de maan aankomen.
GRAIL (Gravity Recovery And Interior Laboratory) wordt door het aanzetten van de raketmotoren
(40 minuten) in een baan om de maan gebracht. De lancering was 10 september.
Onlangs zijn de twee satellieten door de NASA Ebb en Flow (eb en vloed) genoemd.

Het zwaartekrachtsveld van de maan wordt in kaart gebracht en camera's gaan de huidige kaarten van het maanoppervlak
verbeteren. Onderzoekers hopen meer te leren over de structuur en het ontstaan van de maan.

De GRAIL-sondes draaien eerst in een langgerekte polaire baan om de maan, met een omlooptijd van ruim elf uur.
De komende weken wordt deze baan weer met behulp van de raketmotoren tot een vrijwel cirkelvormige omloopbaan
(iets minder dan twee uur) teruggebracht. In maart beginnen de GRAILS aan hun onderzoeksprogramma.

De onderlinge afstand tussen de sondes is ongeveer tweehonderd kilometer op een hoogte
van vijftig kilometer boven de maan. Het onderzoek zal ongeveer drie maanden duren.

---

Aardwetenschappers denken dat het magnetische veld van de maan vroeger werd opgewekt door de aarde.
De maan is te klein om zelf een magnetisch veld te hebben en de aarde vormde dus eigenlijk
de dynamo voor het magnetisch veld van de maan.

Vroeger stond de maan namelijk dichter bij de aarde. Uit modelberekeningen blijkt dat de maan ongeveer een miljard jaar een magnetisch veld in stand kon houden, toen de afstand tussen de maan en de aarde tussen de 165.000 en 300.000 kilometer was.

Door de kleinere afstand waren er sterkere getijdenkrachten op de maan, waardoor het vloeibare ijzer in de kern van de maan in beweging bleef en een magnetisch veld op kon wekken. Nu is de afstand tussen de aarde en de maan gemiddeld 384.600 kilometer.

De getijdenkrachten werden minder toen de afstand groter dan 300.000 kilometer werd
en geleidelijk verdween daarmee, ongeveer 2,7 miljard jaar geleden, het magnetische veld. Een andere theorie is dat zware inslagen door grote planetoïden en kometen ook het magnetisch veld gedurende ongeveer 10.000 jaar konden opwekken.De twee theorieën kunnen ook samen het magnetisch veld hebben veroorzaakt.

---

LRO, Lunar Reconnaissance Orbiter, maakte (door metingen) een nieuwe maankaart waarop

gebieden te zien zijn die rijk zijn aan titaniumerts.

De maan lijkt een eentonige, grijze wereld, maar als er ultraviolette golflengten gebruikt worden,
kunnen verschillen in de samenstelling van het oppervlaktegesteente zichtbaar worden gemaakt.
Uit opnamen blijkt dat sommige gesteenten in de laaggelegen maanzeeën meer dan tien procent titanium bevatten.

Als je dit vergelijkt met de aarde dan hebben soortgelijke gesteenten hooguit één procent titanium.
Het is onduidelijk waarom het titaniumgehalte van de maankorst plaatselijk hoger is.
De aanwezigheid van titanium geeft aan dat het inwendige van de maan minder zuurstof bevatte dan men tot nu toe dacht.

---

Het LRO-project, gestart met de lancering op 18 juni 2009, had tot doel de maan heel gedetailleerd in kaart te brengen met zeven verschillende wetenschappelijke instrumenten, die foto's maakten waarop details van slechts vijftig centimeter groot te zien zijn.

Op de bodem van de noordpoolkrater Hermite werd de koudste plek van het zonnestelsel ontdekt, hier komt de temperatuur nooit boven de -248 graden uit. LRO verzamelde al 192 terabyte aan wetenschappelijke data en er komen nog steeds nieuwe foto's en metingen binnen.

De laatste opname van LRO is gemaakt van de inslagkrater Tycho op het moment dat de zon opkwam.

De krater is vanaf de aarde te zien en heeft een doorsnede van ongeveer 82 kilometer en een diepte van ongeveer 4700 meter.

De krater werd ongeveer 110 miljoen jaar geleden gevormd.

---

In het zuidoosten is vanavond vanaf 20.30 uur, maar pas zichtbaar om 21.45 uur, de maansverduistering te zien en krijgt de maan een rode kleur. De maan staat laag aan de horizon in de schaduw van de aarde, maar is alleen zichtbaar als het helder weer is.

De maansverduistering duurt tot middernacht.

Helaas was het in Nederland slecht te zien.
De volgende maansverduistering is pas weer in 2015.

---

Zaterdag 19 maart is 's avonds na zeven uur aan de oostelijke horizon een bijzondere maansopkomst te zien, waarbij de vol verlichte maan de grootste afmetingen heeft in bijna twintig jaar.

De baan die de maan om de aarde volgt is ellipsvormig, hierdoor varieert de afstand en de grootte van de maan met ongeveer veertien procent. De maan staat ook nog het dichtst bij de aarde, waardoor hij 30 procent meer licht weerkaatst.

Als de maan en de aarde dicht bij elkaar staan (gemiddelde afstand 356.577 kilometer), dan staat de maan in het perigeum (of perifocus).
Is de afstand zo groot mogelijk (afstand 364.397 kilometer), dan staat de maan in het apogeum (of apofocus).

Wanneer volle maan samenvalt met zijn kleinste afstand tot de aarde, veroorzaakt dit iets sterkere getijden (enkele centimeters) dan normaal.

---

Op basis van ruim 15.000 foto's die tussen november 2009 en februari 2011 zijn gemaakt door de Lunar Reconnaissance Orbiter is een mozaïek samengesteld van de achterkant van de maan.

Dit halfrond is vanaf de aarde nooit zichtbaar, omdat de maan tijdens zijn draaiing rond de aarde altijd met dezelfde kant naar de aarde staat. In 1959 werden de eerste foto's van de achterzijde van de maan gemaakt door de Russische Loena 3.

Linksboven is de donkere Mare Moscoviense (Moskouzee) te zien en de donkere krater linksonder is Tsiolkovski.

---

Wetenschappers van NASA beweren dat de kern van de maan overeenkomsten vertoont met de kern van de aarde. Beide kernen hebben een kleine hoeveelheid lichte elementen, zoals zwavel en zuurstof.

De maan heeft een harde, ijzerrijke kern met een doorsnede van 240 kilometer, de laag buiten de kern heeft een doorsnede van 330 kilometer en bestaat hoofdzakelijk uit vloeibaar ijzer.

De maan heeft daarbuiten nog een gedeeltelijk gesmolten grenslaag met lichte elementen, die de aarde niet heeft.
Door deze grenslaag (150 kilometer) van gedeeltelijk gesmolten materiaal is de maankern iets groter dan tot nog toe werd gedacht.

LRO heeft het maanoppervlak gedetailleerd gefotografeerd en met behulp van een laser hoogtemetingen gedaan. Het landschap van de polen heeft veel kraters, de kraterswanden hebben diepe steile hellingen, waarvan de bodem nooit zonlicht ziet. Op sommige plaatsen blijken deze hellingen over enkele kilometers onder hoeken van wel 36 graden te staan.

---

Uit nieuwe foto's van de LRO en onderzoek naar scheuren in het maanoppervlak blijkt dat de kern
en daardoor ook het oppervlak van de maan door afkoeling is gekrompen.

De onderzoekgegevens laten scheuren van recente stuwwallen zien, waarbij het oppervlak en gesteenten door inkrimping over elkaar heen schuiven. Hierdoor is in de afgelopen jaren de doorsnede van de maan met ongeveer tweehonderd meter afgenomen.

Tot nu toe zijn veertien stuwwallen gevonden, de grootste heeft een lengte van ongeveer tien kilometer.
In de wetenschap betekent recent dat het ongeveer een miljard jaar geleden is begonnen
en dat kan betekenen dat de maan nog steeds tektonisch actief is.

---

De Indiase Chandrayaan-1 heeft ijsafzettingen ontdekt in kraters
van 2 tot 15 kilometer groot, rond de noordpool van de maan.

Het mini-SAR radarinstrument van NASA heeft in ongeveer 40 kleine kraters
radarreflecties van bevroren water waargenomen, soms twee à drie meter dik
De hoeveelheden wisselen per krater, maar het kan gaan om 600 miljoen ton water.


Het gebied op de noordpool, Cicular Polarization Ratio.
Met een ander instrument van de Chandrayaan-1 was al eerder vastgesteld
dat er aanwijzingen zijn van watermoleculen in de bovenste
paar millimeter van het maanoppervlak.
Ook in diepe kraters rond de zuidpool van de maan zijn ijsafzettingen ontdekt.


De Amerikaanse president Obama heeft de plannen voor de NASA aangepast.
Het Constellation programma wordt geschrapt, door vertraging kon een
maanlanding niet in 2020, zoals gepland, maar pas na 2030 plaatsvinden.

Dit programma bevatte de Ares-I en de Ares-V raketten en de Orion ruimtecapsule
die astronauten naar het ISS en de maan moest brengen. Komende jaren moeten
astronauten door commerciële bedrijven of Rusland in de ruimte worden gebracht.

---

Dit jaar is tijdens oud en nieuw de Blauwe Maan te zien.
Het is sinds 1990 dat we dit weer tijdens oudjaar meemaken.

Ook is er op 31 december vanaf 19.00 uur een gedeeltelijke maansverduistering te zien.
Het maximum van de eclips is om 20.23 uur.
De vorige maansverduistering op 31 december was in het jaar 1107.
De volgende volledige maansverduistering is 28 september 2015.

Bij de Blauwe Maan is de maan voor de tweede keer in een maand vol (vorige 2 december).
Dat komt niet zo vaak voor en het is bijzonder wanneer dit tijdens oudjaar is.
Het verschijnsel komt eens in de 2,7 jaar voor.

De volgende Blauwe Maan tijdens de jaarwisseling zal zijn in 2028, dit heeft
sterrenkundige Theo Jurriëns van de Rijksuniversiteit Groningen uitgerekend.
De eerstvolgende maand die een dubbele volle maan heeft is augustus 2012 en daarna juli 2015.


Waar de naam Blauwe Maan vandaan komt, is niet bekend.
Misschien komt het uit het Engels, daar zeggen ze Blue Moon.
De uitdrukking Once in a Blue Moon betekent: iets wat maar zelden gebeurt.

Sommige sterrenkundigen denken dat Schotse sterrenkundigen in de jaren vijftig
van de vorige eeuw een tweede volle maan waarnamen die blauw was.
De verkleuring zou een gevolg geweest zijn van de vervuiling
van de atmosfeer door een bosbrand in Noord-Amerika.

Een andere verklaring is dat sterrenkundigen in de zestiende eeuw de tweede maan
al waarnamen en die een valse maan ofwel belewe moon noemden.
Belewe Moon werd Blue Moon - Blauwe Maan.

---

Bij de inslag op 9 oktober van LCROSS in krater Cabeus is materiaal uit de kraterbodem
opgeworpen, waarvan de damp/stofwolk die daarbij ontstond en het opgeworpen
vaste materiaal water, waarschijnlijk 90 liter, blijkt te bevatten.

De eeuwige kou in de diepe, donkere kraters bij de zuidpool, waar geen zonlicht bij komt,
voorkomt dat het water verdampt. Men vermoed dat het water, veel meer dan verwacht,
al miljarden jaren geleden op de maan is gevormd of veroorzaakt door komeetinslagen.


De ontdekking kan het mogelijke opzetten van een permanente basis op
de maan vergemakkelijken. Eerder waren al sporen van enkele watermoleculen
op de maan gevonden en deze ontdekking is gunstig voor een permanente basis.

De NASA wil voor 2020 weer een missie naar de maan. Tot nu toe hebben tussen
1969 en 1972, twaalf Amerikanen op de oppervlakte van de maan gelopen.

---

LCROSS heeft de inslag van de rakettrap op de maan vastgelegd,
maar de inslagpluim was veel kleiner dan men had verwacht.

De instrumenten van de ruimtesonde hebben de korte flits opgenomen van
de inslag zelf en de daaropvolgende wolk van damp en stof.


De neergestorte rakettrap heeft een ongeveer 28 meter grote krater veroorzaakt.
De komende weken worden de verzamelde gegevens geanalyseerd.

---

NASA laat vrijdag 9 oktober LCROSS (700 kilo) met een snelheid van ongeveer
9000 kilometer per uur op het oppervlak van de maan inslaan.

De LRO neemt de inslag waar en brengt het oppervlak van de maan nauwkeurig in kaart.

De tweede satelliet, de LCROSS, is betrokken bij de inslag op vrijdag.

In de stofwolken hopen wetenschappers sporen van water en ijs te vinden,
dit is van levensbelang voor een eventuele basis op de maan.

De inslagen vinden plaats rond 13.30 uur Nederlandse tijd. Eerst wordt de overbodige trap (de Centaur-trap, 2270 kilo) van de Atlasraket, die de LRO en de LCROSS naar de maan heeft gebracht, afgeschoten op de krater Cabeus met een doorsnede van 100 kilometer bij de zuidpool van de maan.


Door de botsing ontstaat een krater van ongeveer twintig meter in doorsnede
en een diepte van vijf meter. Er zal ongeveer 385 ton aan materiaal los komen.

De LCROSS vliegt door de ongeveer 10 kilometer hoge stofwolk heen
en slaat vier minuten later zelf in, nadat eerst de gegevens over
de samenstelling van de stofwolk terug zijn gestuurd naar de aarde.

Het is niet voor het eerst dat door inslagen naar water of ijs wordt gezocht.
Ook de Lunar Prospector (1999), de Europese Smart-1 (2004) en de Japanse Kayaguya (2009)
liet men inslaan. Tekenen van ijs werden niet gevonden.

---

Ruimtewetenschappers hebben met behulp van de Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO)
waarschijnlijk de koudste plek in ons zonnestelsel ontdekt.

De Lunar Reconnaissance Orbiter verzamelt gegevens over het klimaat op de maan
om een temperatuurmap van de maan te kunnen samenstellen.

Aan de hand van nieuwe gegevens hebben wetenschappers van de NASA vastgesteld
dat het in enkele gebieden op de zuidpool van de maan kouder is dan op de dwergplaneet Pluto,
die veel verder van de zon af staat.

De zuidpool van de maan is daarmee waarschijnlijk de koudste plek in ons zonnestelsel.


De laagste temperaturen die op de zuidpool van de maan zijn geregistreerd,
liggen rond de -238° Celsius.
Dat is maar 35 graden boven het absolute nulpunt (-273° C).

Deze extreme kou is gemeten in drie kraters die nooit in de zon komen.
In deze kraters (ook op de noordpool) komen mogelijk ook ijsafzettingen voor.

---

Tussen 11 en 15 juli is van de maanlander Eagle van Apollo 11 een opname gemaakt,
net als van de maanlanders van Apollo 14, 15, 16 en 17.


Door de lage zonnestand zijn lange, zichtbare schaduwen op het maanoppervlak te zien.
In de omgeving van de Apollo 14-lander zijn ook wetenschappelijke
instrumenten gezien en voetsporen van astronauten.
De landingsplaats van Apollo 12 wordt binnen enkele weken gefotografeerd.


Neil Armstrong en Buzz Aldrin maakten veertig jaar geleden op 20 juli 1969 hun eerste maanlanding.

---

De eerste foto's van de LRO zijn gemaakt van het gebied Mare Nubium, de Zee der Wolken.


Als de ruimtesatelliet over een paar weken in zijn definitieve baan op 50 kilometer hoogte over
de polen van de maan draait, worden er foto's gemaakt waarop details van een meter groot te zien zijn.
LRO scant het maanoppervlak in langgerekte strips.


Het gebied op de gedetailleerde foto van de maan is 1400 meter breed en het noorden
bevindt zich aan de onderkant. De LRO gaat ook op zoek naar de achtergebleven Apollo-landers.

---

Vierenhalve dag na de lancering is de LRO in een baan om de maan gebracht.
De motoren worden nog verschillende keren gebruikt, om hem in de definitieve baan te brengen.
Ook de LCROSS ligt op koers.

De LRO gaat een jaar op lage hoogte rond de maan draaien om het oppervlak in kaart te brengen
en geschikte landingsplekken voor de nieuwe maanverkenners op te zoeken.


Een gebruikt onderdeel van de LRO wordt tijdens de missie met hoge snelheid op
een maankrater afgeschoten, waardoor een grote stofwolk vrijkomt.
LCROSS zal door die wolk vliegen en op zoek gaan naar sporen van water en ijs.

---

Lunar Reconnaissance Orbiter, LRO, is 18 juni om 23.32 uur gelanceerd.
Door onweersbuien gingen de eerste twee lanceermogelijkheden,
om 23.12 en 23.22 uur, niet door.


De satellieten bereikt over een paar dagen de maan. Over enkele weken zal hij
in een lage cirkelbaan over de polen worden gebracht om het gehele maanoppervlak
heel nauwkeurig in kaart te brengen en de LCROSS gaat op zoek naar ijs.

---

Vanavond om 23.12 uur Nederlandse tijd worden LRO en LCROSS gelanceerd,
in oktober staat een inslag gepland in een zuidpoolkrater van de maan,
om te onderzoeken of zich daar ijs bevindt.

De lancering van de spaceshuttle Endeavour naar het ISS is vanmorgen
uitgesteld tot 11 juli, weer door een lek in een waterstofleiding.

Als LRO en LCROSS niet voor zondag 21 juni zijn vertrokken,
moet ook deze lancering enkele weken worden uitgesteld.


De ruimtesatellieten bevinden zich bovenop de Atlas V raket.

---

Lunar Reconnaissance Orbiter, LRO, wordt naar het Kennedy Space Center in Florida gebracht.
De lancering staat gepland voor 24 april. LRO gaat vanuit een lage, polaire baan rond
de maan onderzoek doen aan topografie en samenstelling van het maanoppervlak.

De waarnemingen van de poolgebieden worden gebruikt om landingsplaatsen te zoeken
voor toekomstige bemande maanvluchten. LRO wordt gelanceerd met de
Lunar Crater Observation and Sensing Satellite, LCROSS, en gaat een inslag uitvoeren in
een permanent beschaduwde krater in het poolgebied om te onderzoeken of er ijs aanwezig is.


LCROSS wordt met de bovenste trap van de lanceerraket in een baan om de maan
gebracht. De rakettrap wordt losgekoppeld en zal in een maankrater neerstorten.
Vier minuten later moet LCROSS door de stofwolk vliegen om de samenstelling te onderzoeken.
Kort daarna zal ook de LCROSS neerstorten en een tweede stofwolk veroorzaken.

De Lunar Reconnaissance Orbiter gaat de maan gedurende minimaal een jaar onderzoeken.

---

De Lunar Reconnaissance Orbiter heeft in Goddard Space Flight Center van de NASA,
in Greenbelt, Maryland, een vijf weken durende thermische vacuümtest doorstaan.

De ruimtesonde is blootgesteld aan de omstandigheden zoals die ook in de ruimte voorkomen.
De lancering staat gepland voor 24 april 2009.


LRO heeft zeven wetenschappelijke instrumenten die onderzoek gaan doen aan
de topografie en de mineralogische samenstelling van het oppervlak van de maan.

De ruimtesonde wordt voor de lancering vervoerd naar Kennedy Space Center in Florida.

Geen grote ijsvoorraad op de zuidpool van de maan, 26 oktober 2008 Op de koudste plek van de maan in de krater Shackleton, waarvan de bodem
nooit direct zonlicht ontvangt, ligt geen grote hoeveelheid ijs.
Terwijl de bovenrand van de krater vrijwel constant zonlicht ontvangt.

De camera van de Japanse maansatelliet Kaguya kan ook de donkere delen van
het maanoppervlak in beeld kan brengen en hieruit blijkt dat in de krater geen
oppervlakte-ijs te vinden is. De beelden van Shackleton laten alleen maanstof zien.

De krater op de zuidpool van de maan heeft een doorsnede van ongeveer 19 kilometer,
is vier kilometer diep en de temperatuur is iets minder dan 248 graden Celsius onder nul,
wat geschikt kan zijn voor het invriezen van levensvormen.


De Lunar Prospector ontdekte tien jaar geleden grote concentraties waterstof
dichtbij het oppervlak van de maan. Onderzoekers dachten dat de bron van het waterstof
uit de voorraden bevroren water in diepe kraters rond de polen van de maan kwam,
die door inslagen van kometen zouden zijn aangevoerd.

Maar uit de opnamen van Kaguya, die sinds oktober 2007 om de maan draait, blijkt dit niet zo te zijn.
Misschien is er wel een kleine hoeveelheid ijs in de kraterbodem dat vermengd is met maanstof.
Maar de hoeveelheden zijn waarschijnlijk veel geringer dan gehoopt en misschien zelfs nihil.

---

De zuidpool van de maan is veel heuvelachtiger dan men dacht. Dit blijkt uit metingen met
de Goldstone Solar System Radar, van de NASA, die vanaf de aarde de zuidpool heeft onderzocht,
deze radar staat in de Mojave-woestijn in Californië.

De zuidpool, met de enorme Shackletonkrater, geldt als een mogelijke plek voor een maanbasis.
De nieuwe gegevens over het oppervlak verkleinen de geschiktheid hiervoor.

De nieuwe foto's zijn vijftig keer zo scherp als de foto's die in de jaren negentig gemaakt werden
door de ruimtesonde Clementine. Uit de radargegevens verkrijgt men informatie over het reliëf
en de ruwheid van het terrein. De kleinste details die te zien zijn hebben afmetingen van twintig meter.

De signalen zijn verstuurd met de hoofdschotel van Goldstone, die 70 meter lang is.
Het weerkaatste signaal is vervolgens weer opgevangen met de twee 34-meter antenne's.


Dicht bij de zuidpool van de maan zijn bergpieken te vinden die voortdurend zonlicht ontvangen, dit zou handig
zijn voor de energievoorziening, de kraterbodems liggen altijd in de schaduw, waar zich misschien ijs (water) bevindt.

De Lunar Reconnaissance Orbiter is een zeer geavanceerde maansonde die later dit jaar gelanceerd zal
worden naar de maan. De LRO zal een serie foto's van het maanoppervlak maken, waarmee
onder meer een driedimensionale kaart van het maanoppervlak gemaakt kan worden.

De NASA heeft nieuwe maanwagens ontwikkeld die in de toekomst op de maan kunnen rondrijden.
NASA hoopt rond 2020 astronauten naar de maan te kunnen sturen. De bedoeling is dat er uiteindelijk
een semi-permanent bemande maanbasis wordt gebouwd.

Voor het afleggen van grote afstanden op de maan is een maan-truck ontwikkeld met zeswielaandrijving.
Voor onbemand onderzoek is een robotwagentje ontworpen die een boor aan boord heeft
om op zoek te gaan naar ondergronds ijs en zuurstofrijk bodemmateriaal.

---

De NASA heeft het plan voor verdere ontwikkeling goedgekeurd om een array van radiotelescopen
op de achterzijde van de maan te zetten. Het betreft het Lunar Array for Radio Cosmology-project,
LARC, dat tot doel heeft om op zeer lage frequenties radiostraling uit de begintijd van het heelal
op te vangen, ook wel de era van de kosmische duisternis genoemd, dit is vanaf de aarde niet mogelijk
doordat de zwakke radiogolven door de ionosfeer, een hoge laag van elektrisch geladen gas
worden tegengehouden en worden overstemd door radio- en tv-signalen.

De array zou moeten bestaan uit honderden radiotelescopen, verspreid over een gebied van maximaal
twee vierkante kilometer. Het voordeel van het gekozen frequentiegebied is dat de plaatsing van
de telescopen op de maan volledig is afgeschermd tegen verstoring van radio- en TV-signalen.


De era van de kosmische duisternis is een periode in de geschiedenis van het jonge heelal waarin het heelal
voldoende was afgekoeld om het ontstaan van neutrale waterstofwolken mogelijk te maken.
Deze wolken werkten als een ondoordringbare mist, waarin de meeste vormen van licht geabsorbeerd werden.
De mist klaarde pas op toen de eerste sterren, sterrenstelsels en clusters van sterrenstelsels
die erin waren ontstaan dit gas weer verhit hadden.

Radiogolven van LARC zijn in staat om door de kosmische mist heen te dringen en de informatie
te geven over deze mysterieuze periode in de geschiedenis van het heelal.

Behalve voor kosmologisch onderzoek zou LARC ook kunnen worden gebruikt voor het onderzoek
van uitbarstingen op de zon. Ingenieurs krijgen een jaar om het meer dan 1 miljard dollar kostende
plan uit te werken. Mogelijk kan de constructie na het jaar 2025 van start gaan.

---

In de nacht van woensdag 20 op donderdag 21 februari vindt een totale maansverduistering plaats,
om 2.43 uur valt in Nederland de eerste schaduw van de aarde over de maan.

Bij een totale maansverduistering beweegt de Volle Maan door de schaduw van de aarde,
het verschijnsel doet zich voor als de zon, de aarde en de maan in één rechte lijn liggen.
Er valt dan geen direct zonlicht meer op de maan. De maan krijgt dan een oranjerode kleur
doordat de atmosfeer rond de aarde nog een aantal rode zonnestralen richting maan buigt
en is dan een indrukwekkende, oranjerode bol aan de hemel.

Tussen 4.01 uur en 4.51 uur is de maansverduistering, eclips, volledig en bevindt zich geheel
in de schaduw van de aarde. Aan de linkeronderzijde wordt dan weer een onverduisterd deel
van de maan zichtbaar. Nog eens ruim vijf kwartier later, om 06.09 uur,
is de maan helemaal uit de schaduw van de aarde tevoorschijn gekomen.


Tijdens het maximum van de verduistering, om 04.26 uur, staat de maan hoog in het zuidzuidwesten.
Direct rechtsboven de verduisterde maan is de ster Regulus zichtbaar, de hoofdster van het sterrenbeeld Leeuw.
Op grotere afstand linksboven de maan is Saturnus te zien. Tijdens de maansverduistering zijn ze
veel opvallender dan ervoor en erna, wanneer ze worden overstraald door het felle licht van de Volle Maan.

De maansverduistering van 21 februari is voorlopig de laatste die vanuit Nederland en België helemaal
kan worden waargenomen: de totale eclipsen van 21 december 2010, 15 juni 2011 en 10 december 2011
zijn hier slechts voor een deel zichtbaar omdat ze rond maansopkomst of maansondergang plaatsvinden.
Pas op 28 september 2015 is vanuit onze omgeving weer een totale maansverduistering van begin tot einde te zien.

---

Er zijn maar weinig planeten in het heelal die net zo'n grote maan hebben als de aarde.
Dit beweren sterrenkundigen naar aanleiding van een onderzoek aan vierhonderd jonge sterren,
die ongeveer 300 miljoen jaar oud zijn, net zo oud als onze zon toen onze maan werd gevormd.

Onze maan is enkele tientallen miljoenen jaren na de vorming van de zon ontstaan bij een
enorme botsing tussen de jonge aarde en een kleinere jonge planeet ter grootte van Mars.


Bij zulke enorme botsingen ontstaan grote hoeveelheden stof.
Met de Spitzer Space Telescope is bij andere jonge sterren naar zulke stofwolken gezocht,
maar die zijn zeer zeldzaam, de conclusie die hieruit getrokken kan worden is dat er in hooguit
vijf tot tien procent van alle planetenstelsels deze zware botsingen plaatsvinden, waarbij
grote manen ontstaan op dezelfde manier als waarop de maan van de aarde is ontstaan.

---

De maan draait eenmaal per 28 dagen door het magnetische veld van de aarde en bevindt zich, tijdens
deze omloop, vier dagen lang in een uitloper van het magnetische veld aan de schaduwkant van de aarde.
Delen van het maanoppervlak krijgen hierdoor een statische lading.

Het magnetische veld van de aarde laat elektronen op het oppervlak van de maan achter, waardoor maanstof
elektrisch geladen wordt en dit kan gevoelige elektronica beschadigen, als er ontlading plaatsvindt.
Het magnetische veld beschermd de aarde tegen gevaarlijke straling, maar is een bedreiging voor astronauten op de maan.


Tijdens de Apollo 17 missie moest de maanrover regelmatig gerepareerd en afgeplakt worden om het stof
van de rover weg te houden, wat overal omhoog sprong als de astronauten over het maanoppervlak rondreden.

Deze statische elektriciteit vormt een serieus probleem voor astronauten, want het kan soms leiden tot kleine schokken, ook gaan
elektrisch geladen maanstofdeeltjes zweven en kunnen de ruimtepakken en verblijven van de astronauten binnendringen.

Onderzoek wijst erop dat de hoeveelheid elektrische elektronen een 18-jarige cyclus kent.
Dit heeft te maken met de stand van de baan van de maan en het lijkt erop dat de lading na 2012 weer toeneemt,
dit zou kunnen betekenen, dat de plannen om rond 2020 weer astronauten op de maan te zetten, extra risico lopen.

---

In de nacht van zaterdag 3 maart op zondag 4 maart zal een volledige maansverduistering plaatsvinden,
die in heel Nederland en België te zien is. De verduistering begint om 22.30 uur 's avonds.

Het hoogtepunt van de verduistering is om 0.21 uur, na middernacht, op dat moment krijgt de maan
een volle roestbruine/rode kleur en vanaf 0.58 uur komt de maan weer tevoorschijn.
Om 2.11 uur is de maan weer volledig zichtbaar. De totale verduistering duurt 1 uur en 14 minuten.


Een maansverduistering komt 66 keer per eeuw voor, ongeveer twee maal in de drie jaar.
Het verschijnsel treedt op wanneer de aarde zich tussen de zon en de maan bevindt.

Lukt het niet om deze maansverduistering te volgen? Op 28 augustus dit jaar is er weer
een maansverduistering, maar hiervoor moet je wel naar Nieuw-Zeeland of Australië.

---

NASA gaat vanaf 2020 een blijvend internationaal basiskamp vestigen op één van de polen van de maan.
Dit in overleg met dertien andere ruimtevaartorganisaties, waaronder ook de ESA.
Het plan bestaat uit de ontwikkeling van een maanbasis, die draait op zonne-energie in de buurt van één van de polen.

Er kan dan onderzocht worden of de maan voldoende natuurlijke hulpbronnen heeft om van te kunnen leven,
zoals zonne-energie en waterstof, zuurstof en ijs.
De basis kan ook worden gebruikt om een reis naar Mars voor te bereiden en allerlei wetenschappelijk onderzoek te doen.
De eerste missie zou in 2020 moeten plaatsvinden, maar zal worden voorafgegaan door onbemande verkenningsmissies.

Het verkenningsruimtevaartuig Orion dat in 2020 naar de maan gaat, lijkt op de Apollo
die in de jaren zestig de eerste astronauten op de maan zette, maar daar houdt de gelijkenis op.
De Apollo's vlogen rond de evenaar van de maan, maar de NASA richt zijn aandacht op de polen,
die geschikter zijn voor een langdurig verblijf vanwege het gematigder klimaat en meer zonneschijn.

De Orion zal worden uitgerust met een maanlander, die het eerste begin moet vormen van een basiskamp.
De nieuwe maanlander lijkt op een open bestelwagen, die is in te zetten voor vervoer van vracht en personen.


In 2009 wil de NASA een eerste test uitvoeren met één van de maancapsules.
In 2014/15 is de eerste bemande testvlucht van de Orion gepland, maar dan wordt er niet op de maan geland.
In 2020 zullen vier Orion-astronauten hun eerste landing op de maan maken. Daarna zal met de blijvende basis begonnen worden.

Het verblijf van de astronauten zal in het begin hooguit een week duren. Later wordt dit verlengd tot een half jaar.
NASA heeft een budget van 16 miljard dollar per jaar.

---

Wetenschappers dachten dat de maan al meer dan drie miljard jaar niet meer vulkanisch actief is.
Nu zijn er echter nieuwe bewijzen dat de maan waarschijnlijk een paar miljoen jaar geleden nog
vulkanisch gas uitstootte. Dit denken wetenschappers na het onderzoeken van Ina, een vulkanische structuur
in de vorm van een D met een doorsnede van 2800 kilometer, op het oppervlak van onze maan.

Ina heeft hele scherpe randen, die voor het eerst tijdens de Apollo-missies zijn gefotografeerd.
Dit is vreemd, omdat kenmerken van het oppervlak, zelfs in het luchtledige van de maan meestal na
duizenden jaren verweren en binnen vijftig miljoen jaar zijn de kenmerken verdwenen.


Verder zijn er nauwelijks inslagkraters zichtbaar.
De wetenschappers hebben twee kraters groter dan 30 meter gevonden in een gebied
met een oppervlak van acht vierkante kilometer. Mocht het oppervlak ouder zijn,
dan zouden er veel meer inslagkraters zichtbaar moeten zijn op Ina.

Op aarde wordt het oppervlak regelmatig veranderd door wind en water.
Op de maan gebeurt dat alleen door inslagen van meteorieten.

Volgens de onderzoekers kan Ina niet veel ouder zijn dan twee miljoen jaar.
Ina ligt op het kruispunt van twee lange, diepe breuken in de maankorst.

Het lijkt er niet op dat er veel magma naar buiten is gekomen, het zou eerder kunnen gaan
om de uitstoot van gassen, zoals kooldioxide en misschien zelfs waterdamp, waarbij afzettingen
op het oppervlak zijn weggeblazen en minder verweerde materialen kwamen bloot te liggen.

In de omgeving zijn nog vier van dergelijke structuren aangetroffen.
De recente uitstoot van gassen zou de waarnemingen van het radioactieve gas radon door
de Lunar Prospector in 1997-1999, de afgelopen 60 jaar ontsnapt uit de maan, kunnen verklaren.

---

De enorme 300-meter Arecibo radiotelescoop in Puerto Rico heeft een radarfoto van het zuidpoolgebied
van de maan gemaakt en op deze foto is geen waterijs te zien.
Er is nu weinig hoop, dat er zich veel waterijs bevindt in de donkere kraters op de zuidpool van de maan.
Waar moeten toekomstige bemande maanmissies dan hun water en brandstof vandaan halen?

Dicht bij de zuidpool van de maan bevinden zich enkele diepe kraters die altijd in de schaduw liggen.
Maanverkenners ontdekten een paar jaar geleden, dat op de manier hoe de radargolven uit die kraters weerkaatsten,
veroorzaakt kon worden door ijsvelden, koude vallen, die nooit aan zonlicht worden blootgesteld.


Zuidpoolgebied, ongeveer 250 bij 100 kilometer groot,
A is Shackleton krater, 19 kilometer doorsnede en B is Shoemaker krater, 51 kilometer doorsnede

Zulke ijsvoorraden zijn heel belangrijk voor toekomstige maanbases, niet alleen voor zuurstof en drinkwater,
maar ook voor het maken van brandstof.

Nu is het wachten op de Lunar Reconnaissance Orbiter, van de NASA, deze zal in 2008 twee objecten
op de maan laten storten om te zien of er zich waterijs op de zuidpool bevindt.

---

Op Antarctica is eind vorig jaar een stukje steen van de maan gevonden.
De maanmeteoriet, die lang geleden bij een inslag op de maan moet zijn weggeschoten,
is iets groter dan een golfbal en weegt 142 gram.


De samenstelling van het exemplaar komt overeen met die van de basaltlava's waarmee de zeeën, mare,
op de maan gevuld zijn, maar bevat ook zeer grote kristallen, wat op een langzame afkoeling duidt.
Dit betekent dat het gesteente ooit diep in de maankorst heeft gezeten.

Tot nu toe zijn op aarde ruim veertig maanmeteorieten aangetroffen,
bij elkaar is het ruim dertig kilogram maangesteente.

---

Om 7:42 uur Nederlandse tijd stortte Smart-1 op het oppervlak van de maan.
Het was zijn 2890ste rondje om de maan en tevens zijn laatste.
Het gebied heet de zee van voortreffelijkheid of Mare Excellence.
Aan de driejarige missie is nu een eind gekomen.


De ESA heeft zaterdag op het allerlaatste moment de koers van de Smart-1 nog aangepast.
De omloopbaan van de maansonde is met 600 meter verhoogd zodat de sonde zonder gevaar
kan neerstorten op de geplande plek aan de zuidkant van de maan en niet in de krater Clausius.

---

Zondag 3 september rond 7.42 uur "landt" de Smart-1 met een klap op de maan,
die mogelijk vanaf de aarde, op de zuidwestelijke helft van de maan zichtbaar is.

De succesvolle Smart-1, die al anderhalf jaar om de maan cirkelde,
stort dan met de snelheid van een geweerkogel, 2 kilometer per seconde,
gecontroleerd neer op de maan, dit is meer dan 7.000 kilometer per uur.

Een toren van stof en gruis kan tien tot vijftig kilometer opstijgen
boven de krater die Smart-1 in het maanoppervlak zal slaan.
De krater van de inslag zal ongeveer drie bij tien meter groot zijn.


De kans om de inslag in Nederland te zien gaat niet door, omdat de zon dan al volop schijnt.
De inslag wordt ook gevolgd door een netwerk van radiotelescopen, waaronder die in het Drentse Dwingeloo.
Die gaan tot aan de laatste seconde mee en deskundigen proberen aan de hand van de stofwolk
uit te maken uit welk materiaal de oppervlakte bestaat waarop de Smart-1 neerstort.


Het belangrijkste was de aandrijving door een ionenmotor.
De motor heeft heel goed gewerkt en was een heel groot succes.
Smart-1 bleef nu nog dichtbij, maar de ESA wil over een paar jaar
met dezelfde techniek missies naar Mercurius en de zon sturen.

De 367 kilo zware Smart-1 heeft ruim 100 miljoen euro gekost.
Smart-1 wordt het twintigste ruimtevaartuig dat op de maan zal crashen.

---

Na zestien maanden in een baan om de maan te hebben gedraaid, bereidt ESA
de Smart-1 voor op het einde van zijn wetenschappelijke missie.
Op 19 juni begon de ruimtesonde aan een serie handelingen die 17 dagen zullen duren.

De Smart-1 zal tijdens zijn afdaling naar het maanoppervlak, nog steeds
wetenschappelijke gegevens doorsturen naar de aarde.
Smart-1 zal op 3 september crashen op het maanoppervlak
Heel diep zal de krater niet worden, niet dieper dan één meter met een doorsnede van drie tot tien meter.


Dankzij de wetenschappelijke gegevens die de ruimtesonde verzamelde, hebben wetenschappers vanuit
de hele wereld toegang tot de beste foto's die ooit genomen werden vanuit een baan om de maan.
Daarnaast bestudeerde Smart-1 ook de samenstelling van het oppervlak van de maan.
Zo werden ondermeer calcium en magnesium op het maanoppervlak waargenomen.


Om brandstof te sparen is SMART-1 niet rechtstreeks naar de maan gevlogen.
Via ingewikkelde baanbewegingen werd zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de zwaartekracht.

De ruimtesonde is ontwikkeld om nieuwe technieken uit te testen, waaronder de ionenmotor, gravitationele tunnelmanoeuvres,
verbeterde ruimtecommunicatie, automatische navigatie en sterk verkleinde wetenschappelijke instrumenten (zoals de camera).

SMART-1 heeft het veel langer volgehouden dan oorspronkelijk gepland. De missieduur bedroeg eigenlijk zes maanden,
maar de ionenmotor bleek behoorlijk efficiënt te zijn en na in een baan rond de maan te zijn gebracht, was er voldoende brandstof
om een paar keer een inslag af te wenden. Hierdoor werd de levensduur van de ruimtesonde steeds verlengd.

---

Op 2 mei 2006 zijn studenten en begeleiders van de universiteit van Villanova erin geslaagd, met een 25cm telescoop,
een inslag van een meteoriet op het maanoppervlak te filmen, de lichtflits duurde 0,4 seconde.
De inslag veroorzaakte een krater met een doorsnede van 14 meter in en 3 meter diep,
in het gebied Mare Nubium, Zee van de Wolken.
Bij de inslag kwam een hoeveelheid energie vrij die gelijk is aan 4 ton TNT.

De rots die de inslag veroorzaakte had een doorsnede van slechts 25 centimeter en op het moment
van de inslag een snelheid van 38 kilometer per seconde. Wanneer zo'n rotsblok de aarde zou raken,
zou het de grond nooit bereiken, maar verbranden in de aardatmosfeer.


Het team van de NASA wil nog meer observaties op de maan verrichten, in verband met de mogelijke vestiging van
een permanent bemande basis op de maan. De inslag van 2 mei was de tweede inslag, die in een tijdsperiode
van ongeveer twintig waarneemuren is waargenomen.

---

Door de NASA zal in oktober 2008 een nieuwe ruimtemissie naar de maan gelanceerd worden.
De LCROSS, Lunar Crater Observation and Sensing Satellite worden tegelijkertijd gelanceerd met
de Lunar Reconnaissance Orbiter, LRO, die vanuit een baan om de maan onderzoek gaat doen.

Als alles volgens plan gaat, zal in het najaar van 2008, twee keer met opzet een inslag op de maan
worden veroorzaakt, op die manier hopen onderzoekers erachter te komen of er in de poolgebieden
van de maan water of ijs verborgen ligt, in diepe kraters die zich permanent in de schaduw bevinden.

LCROSS zal eerst een projectiel afvuren in de richting van de maankrater Shackleton, bij de zuidpool van de maan.
Hierdoor wordt een pluim van stof en mogelijk waterdamp de ruimte in geworpen.
Die wordt door LCROSS waargenomen en bemonsterd, gelijkertijd zal de satelliet door de pluim heen vliegen.
Daarna zal LCROSS zelf ook op de maan neer storten en deze pluim zal uit bijna 5 miljoen kilo deeltjes bestaan.
De inslag zal met telescopen op aarde en door de Lunar Reconnaissance Orbiter bekeken worden.


De NASA hoopt een goede landingsplaats voor toekomstige reizen te vinden en ziet de missie als een opstap
voor een verkenningsonderzoek op Mars, de totale kosten voor de reis van het 543 kilo zware ruimtevaartuig,
worden geraamd op 64 miljoen euro.

Tussen 2015 en 2020 vertrekken astronauten naar de maan om te onderzoeken of het voor de mens mogelijk
is er te leven, als we er genoeg water vinden, kan dat gebruikt worden door astronauten die een bezoek brengen
aan de maan, deze kunnen daar weer brandstof van kunnen maken.

Het laatste ruimteveer van de NASA dat op de maan landde, was de Apollo in 1972.
In 1994 maakte Clementine een baan om de maan, maar landde er niet.

---

Vier miljard jaar geleden botste een grote planetoïde op de achterkant van de maan.
De maan was toen net ontstaan en het binnenste was nog grotendeels gesmolten.

De inslag was zo krachtig dat een grote schokgolf dwars door de maan heen is gegaan.
Deze gebeurtenis kan verklaren waarom de voorkant van de maan een beetje uitpuilt en de achterkant
een beetje ingedeukt is, dit werd tot nog toe aan de getijdenwerking van de aarde toegeschreven.

Iets eerder zou een ander object aan de voorkant van de maan zijn ingeslagen.
Beide inslagen vonden ongeveer vier miljard jaar geleden plaats, toen de maan
nog voor een deel uit vloeibaar gesteente - magma - bestond.


Na de inslagen is het magma door barsten in de korst naar buiten gestroomd
en raakten de laaggelegen gebieden aan de voorkant van de maan overstroomd.

Het ontstaan van de donkere lavavlakten, die de maanzeeën of mare vormen,
is waarschijnlijk indirect veroorzaakt door de reuzeninslag.

Amerikaanse wetenschappers kwamen de gevolgen van de inslag op het spoor toen ze
de structuur van het inwendige van de maan nabootsten op basis van nauwkeurige
zwaartekrachtsmetingen van de ruimtesondes Clementine en Lunar Prospector.

---

De NASA wil tussen 2008 en 2011 robots en sondes naar de maan sturen.

Dit project is het Robotic Lunar Exploration Program.

De vorige missie, de Lunar Prospectsonde bevestigde het bestaan van waterijs
op de polen van de maan, in de diepe kraters.

De robots en sondes moeten het oppervlak onderzoeken en in kaart brengen.
Het aanwijzen van landingsplaatsen voor astronauten voor een toekomstige maanbasis
en of grondstoffen als zuurstof, waterstof en metalen beschikbaar zijn voor gebruik door de NASA.

Op 3 maart 2007 is er om 23:21 uur een volledige maansverduistering.
En op 28 augustus om 10:35 uur.

---

De NASA wil in 2018 vier astronauten naar de maan sturen.

De astronauten reizen in de capsule, Crew Exploration Vehicle,
die wordt aangedreven door een nieuw te bouwen raket.
De reis gaat een week duren en kost zo'n 104 miljard dollar.


De laatste bemande missie naar de maan was in 1972, met de Apollo 17.
Tussen 1969 en 1972 hebben in totaal twaalf mensen op de maan gestaan.

De nieuwe capsule moet in 2012 klaar zijn.
Hij bestaat uit twee raketten, één met bagage en één met de bemanning.

De Amerikanen willen op de maan een blijvende basis maken,
van waaruit ze naar Mars kunnen.
De astronauten zullen in ploegen enkele maanden op de maan verblijven.


Het maanstof vormt echter een probleem.
De astronauten van de Apollo-missies klaagden over stof op hun pakken en op de apparatuur.

Vooral elektronische apparatuur kan makkelijk beschadigen door maanstof.
Sommige astronauten kregen ademhalingsproblemen en allergische reacties door het stof.

Er wordt nu de Lunar lawnmower, een maangrasmaaier ontwikkeld die door straling het stof,
waar de maanbasis wordt gebouwd, laat samensmelten tot een harde stof,
die als ondergrond kan dienen.

Het stof is kleverig, door statische elektriciteit, waardoor het overal op en in gaat zitten.
Op aarde komt ook statische stof voor, maar op de maan is dit veel erger.

Dit heeft te maken met de UV-straling van de zon, die zorgt ervoor dat het maanstof positief geladen wordt.

---

De laatste foto's van de Smart-1.
De Alpen Valley, de valley heeft een breedte van ongeveer 10 kilometer.

De foto is genomen op een afstand van 3000 kilometer van de maan.

---

De ionenmotor van de Smart-1 is op 17 september opgebrand.
Vanaf nu zal de Smart-1 rondjes draaien om de maan en computerberekeningen geven aan
dat de Smart-1 missie door een inslag op de maan zal eindigen rond midden augustus 2006.

---

Foto van de Glushko krater, deze krater heeft een doorsnede van 43 kilometer.

---

Fotografeerde de Smart-1 de Pythagoras-inslagkrater, 120 kilometer in doorsnede.

---

De Smart-1 heeft de noordpool van de maan gefotografeerd.